غلبه لیبرالیسم بر شریعتِ یهودی؛ چرا اسرائیل به بهشت همجنس بازان تبدیل شد؟
میرفت عوف – میدان الجزیره
در ماه مِی ۲۰۲۲ و در ماه «افتخار» که جامعه دگرباشان جنسی و جنسیتی، حامیان آنها و کنشگران حقوق بشر در سراسر جهان آن را گرامی میدارند، تابلوهای تبلیغاتیِ بسیار جذابی در شمار زیادی از مناطقِ اصلی در شهرهایی نظیر «لندن»، «آمستردام» و «نیویورک» نصب شدند. در این تابلوهای تبلیغاتی از مردم خواسته شد تا در ماه ژوئن سال جاری دست به یک اقدام جدید بزنند و آن، سفر کردن به اسرائیل [سرزمینهای اشغالی] است. در این تابلوها از اسرائیل به عنوان بهترین مکان در جهان برای جشن گرفتنِ هفته افتخار نام برده شد. همچنین در تابلوهای تبلیغاتی اینگونه القاء شد که مردم میتوانند با رفتن به سواحل شهرهای اسرائیل، تعطیلات بسیار لذتبخشی را پشت سر بگذارند و با حضورِ در کافههای شبانه ویژه همجنسگرایان در اسرائیل، اوقات خوشی را سپری کنند. آنگونه که مقامات و رسانههای تلآویو ترویج میکنند، اسرائیل از تمامی ادیان و هویتهای جنسی در اراضی اشغالی استقبال به عمل میآورد. امروز اسرائیل افتخار میکند که در مقایسه با کشورهای منطقه خاورمیانه، بیشترین استقبال را از جامعه دگرباشان جنسی و جنسیتی به عمل میآورد.
اسرائیلیها در سال ۱۹۸۸ جرم شناسیِ همجنسگرایی را لغو کردند. در سال ۱۹۹۲ نیز اسرائیل خدمت دیگری به همجنسگرایان ارائه کرد و آن، این بود که شرایط بکارگیری آنها در مراکز و مؤسسات دولتی را تسهیل کرد. در سال ۱۹۹۳ نیز همجنسگرایان اجازه یافتند به ارتش اسرائیل ملحق شوند. در همین حال، در سال ۱۹۹۸ قانون اسرائیل به همجنسگرایان این اجازه را داد تا راهپیماییهای سالانه خود را به صورت منظم برگزار کنند. اما این پایان کار نبود، چراکه در سال ۲۰۰۵ اسرائیل این امکان را به همجنسگرایان داد تا بتوانند حضانت کودکانِ بیسرپرست را برعهده بگیرند. اگرچه محافل محافظهکار یهودی در داخل اسرائیل همچنان نسبت به گسترش همجنسگرایی ملاحظاتی دارند، اما طبق نظرسنجی انجام شده در سال ۲۰۱۷، این پدیده با مقبولیت اجتماعی گسترده مواجه است. در جریان این نظرسنجی، ۷۹ درصد از شرکت کنندگانِ اسرائیلی، حمایت کامل خود از ازدواج همجنسگرایان با یکدیگر را اعلام کردند. البته باید به این نکته نیز اشاره شود که اسرائیل به دلیل اقبال خود به همجنسگرایی، در سطح جهانی نیز مورد تقدیر قرار گرفته است. در همین راستا، ۴۳ درصد از گروههای همجنسگرا در نقاط مختلف جهان اعلام کردند که تلآویو را بهترین شهر برای گذران تعطیلاتشان میدانند. این نظرسنجی توسط یک سایتِ ویژه امور همجنسگرایان و با همکاری (American Airlines) انجام شد.
اسرائیل؛ پناهگاه همنجسگرایان
«تلآویو» شهری شلوغ و پرسروصدا است که از آن به عنوان پایتخت همجنسگرایان در منطقه خاورمیانه یاد میشود. به همین دلیل، همجنسگرایان در اراضی اشغالی هیچگونه احساس نگرانی ندارند. آنها در اراضی اشغالی به خوبی هویت خود را ابراز میدارند. دگرباشان در اراضی اشغالی بر سَر ساختمانهای محل سکونت خود «پرچم رنگینکمان» را به اهتزاز درمیآورند؛ پرچمی که نماد دگرباشی به شمار میرود. این پرچم همچنین در جریان اقداماتی که همجنسگرایان انجام میدهند، به نمایش درمیآید. این اقدام از دهه ۹۰ تاکنون انجام میشود. راهپیماییهایِ «افتخار» در شهر تلآویو کاملا معروف شدهاند. تعداد شرکتکنندگان در این راهپیماییها کمتر از شمار شرکتکنندگان در راهپیماییهایِ مشابه در پایتختهای غربیِ مختلف نیست. البته نباید حضور همجنسگرایان در اسرائیل را تنها به شهر تلآویو محدود و محصور کرد. علت هم آن است که همجنسگرایان در دیگر شهرها و استانهای اسرائیل حضور دارند. از جمله این استانها میتوان به «حریش» واقع در منطقه «حیفا شمالی» اشاره کرد. این همان منطقهای است که شمار زیادی از یهودی دینمدار در آن زندگی میکنند. همجنسگرایان در طول سالیان متمادی گذشته در این شهر حضور داشتهاند.
زمانی که دولتِ اشغالگران تأسیس شد، اسرائیل قوانین استعمارگران بریتانیایی را به ارث بُرد. در آن زمان، اسرائیل نیز مانند بسیاری از کشورهای غربی، همجنسگرایی را ممنوع اعلام کرد. با این حال، پس از گذشته دو دهه، اولین مرکز همجنسگرایی در شهر تلآویو افتتاح شد و پس از آن، همزمان با گسترش این پدیده در نقاط مختلف کشورهای اروپایی در دهههای ۶۰ و ۷۰، مراکز مختلف همجنسگرایی در شهرهای مختلف اراضی اشغالی راهاندازی گردید. با فرا رسیدن سال ۱۹۷۵، اولین سازمان اسرائیلیِ حمایت از حقوق همجنسگرایان تأسیس شد. در سال ۱۹۸۸ نیز جنبشی به راه افتاد که از آن تحت عنوان «انقلاب همجنسگرایان در اسرائیل» یاد کردند. در جریان این انقلاب تلاش شد به همجنسگرایی در اسرائیل رسمیت مطلق داده شود. تلاشها در این زمینه به تدریج با موفقیت همراه شد و همجنسگرایان در طول دهه ۹۰ و اوایل قرن جدید توانستند از حقوق مختلفی برخوردار گردند. به مرور زمان، از همجنسگرایان در ارتش نیز به صورت علنی حمایت به عمل آمد، اما این حمایت در همین نقطه محدود و محصور باقی نماند، چراکه همجنسگرایان توانستند به مراکز تصمیمگیری و تصمیمسازی در کنست اسرائیل راه یابند. به عنوان مثال، «عوزی ایون» در سال ۲۰۰۲ به عنوان اولین قانونگذار جامعه همجنسگرایان اسرائیل، به عضویت کنست درآمد. در همین حال، تعداد اعضای همجنسگرای کنست در ماه ژوئن سال ۲۰۲۰ یک رکورد جدید به ثبت رساند و طی آن ۶ همجنسگرا به نمایندگی از احزاب و جریانهای مختلف اسرائیلی در کنست حضور یافتند. ازجمله میتوان به نماینده حزب «لیکود» به رهبری «بنیامین نتانیاهو» اشاره کرد. این درحالی است که حزب «لیکود» یک حزبِ محافظهکار بوده و روابط مستحکمی با گروههای یهودی دینمدار دارد.
اسرائیل همواره خود را به عنوان تنها دولتِ لیبرال در میان دولتهای عربیِ خودکامه و محافظهکارِ مذهبی معرفی کرده است. در همین راستا، باید گفت که اسرائیل از سیاست «فضای باز جنسی» به عنوان برگ برندهای برای جذب جوانانی که از لحاظ جنسی در کشورهای عربی آزادیِ عمل ندارند، بهرهبرداری کرده است. در واقع، هدف اصلی و اساسی اسرائیل این بوده است که جوانان عرب به آن به عنوان سرزمین آزادیهای جنسی در سطح منطقه، بنگرند. مقامات اسرائیل از حکایتهای روایتشده توسط جوانانِ جذبشده برای نشان دادن جذابیتهای تبلیغی در سرزمینهای اشغالی، استفاده میکنند. طبیعتا در جریان این تبلیغات، اقداماتی نظیر شهرکسازیها و اسکان دادن یهودیان در اراضی اشغالی، پنهان میشود. یکی از مشهورترین چهرههای عربی که اسرائیل موفق شد خیلی زود او را به سمت و سوی خود جذب کند، «محموده ریاض» بود. او در ابتداء پسری بود که در دهه ۴۰ قرن گذشته در یک خانواده عربی در «الجلیل» به دنیا آمد و سپس به اسرائیل سفر کرد و پس از انجام عمل جراحی در دهه ۶۰، تغییر جنسیت داد و در زمینه روسپیگری مشغول به فعالیت شد. او اخیرا نیز نام عربی خود را به نامِ عبری «ناعومی» تغییر داده است.
یکی از کمیسیونهای رسمیِ کنست اسرائیل در ماه ژوئن جلسهای را برگزار کرد و طی آن به اظهارات شماری از همجنسگرایان فلسطینی که از مناطق تحت سلطه تشکیلات خودگردان در اراضی اشغالی گریخته بودند، گوش فراداد. یکی از همجنسگرایان فلسطینی در اظهارات خود گفت: «من به خاطر این کار [همجنسگرایی] به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفتم. رفتارهای خشونتآمیزی علیه من انجام شد. من حتی از دستیابی به یک شغل نیز عاجز ماندم. از همین روی، نه کار و شغل مناسبی دارم و نه شرایط زندگیِ خوبی». این جوانان در کمیسیون رسمی کنست حاضر شدند تا شاید با اظهاراتشان بتوانند مجوز کمیسیون برای فعالیت در داخل اسرائیل را بگیرند. آنها به خوبی میدانستند که اسرائیل از همجنسگرایان به شدت استقبال میکند و از آنها حمایت به عمل میآورد. آن جلسه به پایان رسید و هنوز مدت زیادی از برگزاری آن نگذشته بود که مقامات تلآویو به ۹۰ فلسطینیِ همجنسگرا مجوزِ پناهندگی موقت در اسرائیل را دادند. رفتارهای اسرائیلیها با همجنسگرایان فلسطینی به طور کامل تغییر کرد. در ابتدا، دستگاههای امنیتی و اطلاعاتِ نظامی اسرائیل با هدف جمعآوری اطلاعات، از همجنسگرایان فلسطینی باجخواهی میکردند. این درحالی است که به مرور زمان، نهادها و مؤسسات رسمی اسرائیل خط مشی جدیدی را در پیش گرفتند و به حامیان این همجنسگرایان تبدیل شده و اعلام کردند که تبعیض گستردهای در حق آنها انجام میشود. در نقطه مقابل، تشکیلات خودگردان فلسطین از سال ۲۰۱۹ سازمان «القوس» را که یک سازمانِ حامی حقوق همجنسگرایان محسوب میشود و مقرِ آن در قدسِ شرقی واقع است، تحریم کرد. در پی این تحریم، تشکیلات خودگردان فلسطین به سازمان «القوس» اجازه برگزاری هیچگونه فعالیتی در کرانه باختری را نمیدهد.
به همین دلیل، در ماه فوریه گذشته اولین پناهگاه برای حمایت از همجنسگرایان فلسطینی در داخل مناطقِ اسرائیل افتتاح و راهاندازی شد. ایده راهاندازی پناهگاهها برای این همجنسگرایان اولین بار در سال ۲۰۱۹ و پس از وقوع یک حادثه، مطرح شد. ماجراء از این قرار بود که یک نوجوان ۱۶ ساله [به دلیل تمایل به همجنسگرایی] در شهرک «طمره» در فلسطین توسط برادرانش مورد ضرب و شتم و اصابت ضربات چاقو قرار گرفت. پس از آن، پناهگاههایی برای تأمین امنیت همجنسگرایان فلسطینی در داخلِ اسرائیل ایجاد شد. در این پناهگاهها راهنماهایی هستند که به زبان عربی سخن میگویند و با همجنسگرایان فلسطینی ارتباط برقرار میکنند. باید گفت که تعامل اسرائیل با این قشر از دشمنان خود یعنی فلسطینیان، تنها برای تأمین منافع تلآویو صورت میگیرد. علت این تعامل آن است که اسرائیل میخواهد اراضی اشغالی را کانون همجنسگرایان جهان معرفی کند. در همین راستا، گروههای پُرشمار و بسیاری در فضای اینترنتی مشغول به فعالیت هستند تا همجنسگرایان را به اراضی اشغالی جذب کنند. آنها به جوانان در نقاط مختلف تأکید میکنند که راه عبور از چالشهای پیشرویشان در حوزههای مختلف این است که به ساکنانِ جدید اسرائیل تبدیل شوند.
در زمینه همجنسگرایی؛ رویکرد لیبرالی بر شریعت، ارجح است
در اوایل ماه ژوئن سال ۲۰۲۲ صدها هزار نفر از همجنسگرایان اسرائیلی و خارجی در راهپیمایی «ماهِ افتخار» در شهر «میتسپه رامون» واقع در جنوب اراضی اشغالی شرکت کردند. آنها در جریان مشارکت در این راهپیمایی، پرچمهای رنگین کمان را به دست گرفتند و از مقابل یک مدرسه دینی یهودی عبور کردند. این اتفاق در حالی رخ داد که صاحبانِ یهودیِ محافظهکار مدرسه خواستار عدم عبور شرکت کنندگان در راهپیمایی مذکور از مقابل مدرسه خود بودند. با تمامی این ها، مراسم راهپیمایی درست طبق آنچه که پیشتر برگزار شده بود، تحت حمایت کامل نیروهای پلیس برگزار شد. البته برگزاری این راهپیمایی و مراسماتِ مشابه آن در سالیان گذشته با چالشهایی مواجه میشد؛ ازجمله اینکه برخی گروههای یهودیِ دینمدار که مخالف همجنسگرایی بودند، تهدیداتی را علیه همجنسگرایان مطرح میکردند. حتی برخی از این یهودیان ارتدوکس ، تهدیدات خود علیه همجنسگرایان را اجرایی میساختند. به عنوان مثال، میتوان به حوادث و رویدادهای ماه آگوست سال ۲۰۰۹ اشاره کرد؛ زمانی که در جریان تیراندازی به یک مرکز محل تجمع همجنسگرایان در شهر تلآویو ۲ نفر کشته و ۱۱ نفر زخمی شدند. افزون بر این، در ماه ژوئیه بود که «شیرا بَنکی» دختر ۱۶ ساله در جریان مشارکت در راهپیماییِ افتخار همراه با دیگر دوستانِ همجنسگرایش، مورد حمله قرار گرفت و کشته شد.
اسرائیل از یک سوی با یهودیان متشرع و تهدیداتِ آنها علیه همجنسگرایان مواجه است و از سوی دیگر تمام تلاش خود را به کار بسته است تا یک تصویرِ لیبرالی را از خود در کشورهای غربی ترویج کند. حمایتهای تمام قد اسرائیل از همجنسگرایان نیز دقیقا در همین چارچوب قابل تعریف است. از آنجایی که اسرائیل به دنبال ترویج هرچه بیشتر یک تصویر لیبرالی از خود است، حمایتهای خود از همجنسگرایان را نیز گسترش داده است. حتی برجستهترین و عالیرتبهترین مسئولان در اسرائیل نیز از همجنسگرایان حمایت به عمل میآورند. به عنوان نمونه، میتوان به «میکی لوی» رئیس کنست اسرائیل اشاره کرد که بارها و در مناسبتهای مختلف از همجنسگرایان حمایت کرده است. وی در جریان یکی از راهپیماییهای مخصوص همجنسگرایان، آنها را مخاطب قرار داد و گفت: «شما حق دارید، انتخاب کنید که چه کسی را دوست داشته باشید. شما حق دارید با هر کسی دوست دارید، ازدواج کنید. شما مانند هر فرد دیگری حق دارید خانواده داشته باشید. آنچه که بدان اشاره کردم در زمره امتیازات قلمداد نمیشوند، بلکه حقوقی هستند که هر شهروندی باید از آنها برخوردار باشد». در طول سالهای گذشته، مقامات و مسئولان اسرائیلی تصمیمات جدیدی را برای حمایت از همجنسگرایان در حوزه آموزش، اتخاذ کردند. به عنوان مثال، آن بخش از مدارس که دانشآموزانِ تراجنسیتی (تغییر جنسیت داده) را دربرمیگیرد به یکی از مهمترین بخشهای مدارس در اسرائیل تبدیل شد. از سوی دیگر، از حدود ۴ سال پیش، وزارت آموزشِ اسرائیل ارائه خدمات و مشاورههای روانی به آن دسته از دانشآموزانی که دارای تمایلات همجنسگرایانه هستند را کلید زد. وزارت آموزش همچنین از سال ۲۰۱۶ بودجه ویژهای را برای برگزاری دورههای آموزشی در خصوص تمایالات و گرایشات جنسی، اختصاص داد. از همان زمان، مسئولیت ارائه خدمات آموزشی در جریان دورههای مذکور به سازمانهای خارجی سپرده شد. افزون بر تمامی آنچه که گفته شد، در اوایل سال جاری میلادی یک مانع بزرگ که پیش رویِ جامعه همجنسگرایان در اسرائیل قرار داشت، از مقابل آن برداشته شد. در همین ارتباط، دادگاه عالی اسرائیل حکم ممنوعیت فرزندآوریِ همجنسگرایان از طریق رحم اجارهای را لغو کرد. این درحالی است که از سال ۱۹۶۳ همجنسگرایان حق داشتن فرزند از طریق رحم اجارهای در اسرائیل را نداشتند.
پس از برگزاری راهپیمایی اخیر همجنسگرایان در اسرائیل، «نیتزان هورویتز» که یک همجنسگرا به شمار میرود به عنوان وزیر بهداشت اسرائیل انتخاب شد. «نیتزان هورویتز» پیش از تصدی این پست مهم در وزارت بهداشت، در تصمیمات مهمی که به نفع همجنسگرایان اتخاذ شده است، نقش آفرینی کرده بود. «هورویتز» در واقع پرچمدار شعار ایجاد برابری میان همجنسگرایان و اقشار دیگر جامعه است. او در کسوت وزیر بهداشت نیز برخی از تصمیماتی را که بر علیه همجنسگرایان تلقی میکرد، لغو نمود. این وزیر همجنسگرا همچنین تمامی موانع در پیش روی همجنسگرایان برای اهداء خود را از میان برداشت. بدین ترتیب، همجنسگرایان نیز اکنون همچون اشخاص دیگر قادر به اهداء خون در اسرائیل هستند. این درحالی است که تا پیش از این، همجنسگرایان در زمان اهداء خون با این سؤال مواجه می شدند که آیا طی ۱۲ ماه اخیر اقدام به برقراری ارتباط جنسی کردهاند یا نه؛ سؤالی که مانع از آن میشد تا بسیاری از آنها موفق به اهداء خون بشوند. بر اساس آنچه که گفته شد، «نیتزان هورویتز» توانست در لغو این قانون به نفع همجنسگرایان موفق عمل کند. وی که خود را در این زمینه پیروز میدانست، در سخنانی گفت: «خونِ هیچ فردی با خونِ دیگری متفاوت نیست. ما به تبعیض علیه همجنسگرایان در زمینه اهداء خون پایان دادیم».
به طور کلی، به ضرس قاطع میتوان گفت که این سطح از حمایت از همجنسگرایان در اسرائیل نمیتوانست بدون صَرف اموالِ دولتیِ هنگفت امکانپذیر باشد. به عنوان مثال، وزارتِ «برابریِ اجتماعی» اسرائیل در سال جاری میلادی (۲۰۲۲) مبلغی بالغ بر ۲۶.۷ میلیون دلار را برای رسیدگی به جامعه همجنسگرایان اختصاص داد. این بالاترین مبلغ در نوع خود برای تأمین منابع مالی مراکز همجنسگرایان در حدود ۷۰ منطقه از اسرائیل محسوب میشود. در همین حال، تلآویو اختصاص مبلغ ۱.۸۵ میلیون دلار برای حمایت از فعالیتهای همجنسگرایان نظیر برپایی «راهپیماییِ ماه افتخار» را در زمره یکی از افتخارات خود قلمداد میکند. افزون بر این، آخرین اخبار نیز حاکی از آن است که مقامات اسرائیل قصد دارند مبلغی بالغ بر ۹.۲ میلیون دلار را به احداث یک مرکز جدید برای همجنسگرایان در منطقه «مائیر» اختصاص دهند. این بزرگترین پروژه خدمترسانی به همجنسگرایان در طول تاریخ اسرائیل به شمار میرود.
برخی معتقدند که اسرائیلیها با پُررنگ کردن تأکیداتِ خود بر لزوم تأمین حقوق همجنسگرایان، در وهله اول به دنبال تحقق سیاستهای مختلفی هستند که از جمله آنها سرپوش نهادن بر جنایاتِ مختلف علیه فلسطینیان است. از سوی دیگر، تلاشهای گسترده و روزافزون اسرائیل برای قانع ساختن همجنسگرایان به اینکه جامعه اسرائیل بهترین جامعه در میان جوامع دیگر برای آنها است، نشان میدهد که تلآویو میخواهد بگوید که در زمینه اتخاذ رویکرد لیبرالی بر همسایگان خود در خاورمیانه برتری دارد. به هر ترتیب، آنچه که واضح و مسلّم به نظر میرسد این است که مقامات تلآویو از رهگذر حمایت از همجنسگرایان و نیز ترویج پدیده همجنسگرایی، به دنبال بینالمللی ساختنِ اسرائیل هستند. آنها میخواهند اسرائیل در سطح بینالمللی، در کانون توجهات قرار گیرد. «جوآنا لاندوا» مؤسس و رئیس اجرایی شرکت «وایباسرائیل» در واکنش به اقدامات گسترده وزارتهای گردشگری و خارجه اسرائیل برای جذب گردشگران از اروپا و ایالات متحده آمریکا، میگوید: «تبلیغات گستردهای که در این زمینه انجام میشود، با هدفی فراتر از جذب گردشگران صورت میپذیرد. آنچه که در حال انجام است، تشریح اتفاقاتی است که در اسرائیل رخ میدهد. امروز بسیاری از مردم اسرائیل را میشناسند».
هرچند که در طول سالهای اخیر در بسیاری از رسانهها اینگونه گفته شده است که اسرائیل محل تجمع گروههای یهودی افراطی و نیز شهرکنشینان از نقاط مختلفِ جهان است، اما با این حال به نظر میرسد که مقامات تل آویو در آنجا که منافعشان اقتضاء کند رویکرد لیبرالی را بر شریعتِ یهودی ارجح میدانند. ازهمینروی، میتوان گفت که لیبرالیسم جایگاه ویژهای در تبلیغاتِ اسرائیلیها دارد و از این طریق، تلاش میشود تا همه نگاهها به ویژه در غرب به سمت اسرائیل دوخته شود. علیرغم اینکه افراطگرایان یهودی تاکنون توانستهاند منازل بسیاری از فلسطینیان را تصاحب و اشغال نمایند و حتی بسیاری از سیاستمدارانِ لیبرال اسرائیل را از کرسیِ قدرت به زیر بکشند، اما تا به امروز در مواجهه با گسترش روزافزون همجنسگرایی در جامعه اسرائیلی عاجز ماندهاند. ناگفته پیداست که مقامات اسرائیل از ظرفیت یهودیانِ افراطی نیز در مواقع و شرایطِ معین استفاده و بهرهبرداری خواهند کرد، اما به آنها اجازه نمیدهند تا از طریق مقابله و مواجهه با همجنسگرایان، از خطوط قرمز عبور کنند و وجهه بینالمللی اسرائیل را خدشهدار سازند؛ وجههای که تلآویو تلاش میکند با تکیه بر رویکرد لیبرالی آن را به دست آورد.
