نتایج یک نظرسنجی درباره انتخابات آتی عراق؛ عبور جامعه عراق از همه جریانات سیاسی!

سید عرفان الدین افضلی 

مقدمه

مرکز مطالعاتی و برنامه ریزی البیان با هدف آگاهی و شناخت بهتر افکار عمومی جامعه عراق و پیش‌­بینی رفتار انتخاباتی مردم در انتخابات پارلمان آینده این کشور، اقدام به برگزاری یک نظرسنجی نمود که نتایج آن در ماه آوریل سال 2021 منتشر شد. این نظرسنجی شامل سوالاتی است که سعی دارد تا دیدگاه­ها و مواضع رای دهندگان عراقی به ویژه پس از تحولات اکتبر سال 2019 و اعتراضات موسوم به تشرین و همچنین تغییر دولت را استخراج و به نمایش بگذارد. برای مثال بر اساس نتایج به دست آمده به نظر می­رسد اصلاحات اقتصادی اعمال شده از جانب دولت فعلی توانسته در تغییر گزینه­‌های رای دهندگان در انتخابات تاثیرگذار باشد.

چارچوب روشی

 تحقیق حاضر حاصل نظرسنجی متشکل از بیست سوال اصلی است که از 1770 نفر شهروند عراقی از اقشار مختلف به دست آمده است. اشخاصی که به سوالات پاسخ داده‌­اند از طریق لیست راهنمای تلفنی شهروندان ساکن در استان­ها و به صورت تصادفی به دست آمده­‌اند. طبق آمار رسمی تعداد شهروندان عراقی در کل استان­ها به 40 میلیون نفر می­‌رسد که این عدد با حجم نمونه تصادفی پژوهش متناسب به نظر می­رسد. همچنین در این پژوهش نسبت جمعیت هر استان در انتخاب تعداد افراد نمونه تاثیرگذار بوده است.

این نظرسنجی بر اساس دستورالعمل کمیته انتخابات و وزارت برنامه‌­ریزی، از بین جوانان بالای 18 سال و افرادی که اجازه قانونی رای داشتند به عمل آمده است. نمونه­‌های مذکور از تمام استان­های عراق و با توجه به وزن جمعیتی هر استان انتخاب شده‌­اند به صورتی که برای مثال استان بغداد که طبق آمار حدود 8 میلیون نفر و معادل 21درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است، 382 نفر از حجم نمونه را نیز به خود اختصاص داده­ است که تقریبا 21 درصد از حجم نمونه را شامل می­‌شود. مصاحبه‌­ها در این نظرسنجی از طریق 5 پژوهشگر فعال در مرکز مطالعاتی البیان که یک نفر اختصاصا زبان کردی را بر عهده داشته، انجام پذیرفته است. مصاحبه کنندگان به صورت تلفنی سوالات را از شهروندان پرسیده و پاسخ­‌های آنان را در فرم ارزیابی بدون کم و کاست وارد کرده‌­اند. طبق اطلاعات این مرکز، نظرسنجی فوق طی دو هفته متمادی از 2021/3/15 تا 2021/3/30 میلادی به طول انجامیده است.

فرم سوالات شامل پرسش­‌هایی در خصوص جنسیت، سن، سطع معیشت، سطح سواد، وضعیت تاهل، نژاد و قومیت و استان محل سکونت بوده است و علاوه بر این 13 سوال محوری نیز وجود داشت که اهداف مصاحبه را پوشش می‌­داد.

این نظرسنجی با هدف دستیابی به نظرات افکار عمومی در خصوص محورهای زیر از میان همه اقشار مردم و قومیت‌­ها و استان‌­های صورت پذیرفته است:

• مشارکت در انتخابات و رای­‌دهی
• به­‌روز کردن اطلاعات شخصی رای‌­دهندگان
• شناسایی علل اصلی عدم مشارکت در انتخابات
• نگرش و گرایش رای­‌دهندگان به نامزدهای احتمالی
• گرایش به احزاب و جناح‌­ها یا افراد مستقل
• معیار اساسی در الگوی رای‌­دهی
• انتظارات محوری رای­‌دهندگان از برنامه‌­های انتخاباتی
• ارزیابی عملکرد دولت نخست وزیر آقای مصطفی الکاظمی در مدت فعالیت

طی این نظرسنجی، داده هایی برای مطالعه تحلیلی به دست آمد که برگرفته از نظرات، نگرش ها و تجربیات شهروندان عراقی درباره روند انتخابات بود و براساس روش توصیفی-تحلیلی نمونه­‌ای از افراد با گرایش های مختلف، مناطق مختلف جغرافیایی و فرهنگ های مختلف انتخاب شدند و نتیجه­ به گونه‌­ای حاصل شد که امکان تعمیم نتایج کاملا وجود دارد.

جدول جمعیت در استان­های مختلف و نسبت حجم نمونه به صورت مجزا به کل جمعیت بر اساس داده­های آماری در سال 2019

جدول شماره 1: جدول میزان نمونه نسبت به درصد جمعیت واقعی استان­ها بر اساس آمار سال 2019

قسمت اول (اطلاعات جامعه آماری)

• استان محل سکونت

نتایج این نظرسنجی نشان می‌­دهد که پاسخ دهندگان عموما در 18 استان کشور سکونت داشته­‌اند و همانطور که در نمودار دایره‌­ای زیر مشخص است تعداد افراد در هر استان با میزان پراکندگی جمعیتی هر استان متناسب است و با آمارهای جدول فوق هم‌خوانی دارد.

نمودار شماره 1: نسبت درصد پاسخ­‌دهندگان به تفکیک استان

• سن

طبق آمار قریب 50 درصد از پاسخ دهندگان در این نظرسنجی بین 18 تا 38 سال سن دارند به این معنی حدود 900 نفر از جامعه تصادفی ما جوان محسوب می­شوند و مطالباتی از جمله بازار کار، تسهیل امر ازدواج، بهبود شرایط زندگی و تغییرات در جامعه را دنبال می­‌کنند که در فرم­های پاسخگویی به وضوح نمایان است.

از طرفی تقریبا 49.4 درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی یعنی حدود 880 نفر نیز بین 39 تا 67 سال سن دارند که اصولا دوران میانسالی و سالمندی را تجربه می­کنند. مطابق این آمار و تقسیم بندی­ها کاملا روشن است که توزیع گروه­های سنی پاسخ دهندگان نشان از واقعی و حقیقی بودن جامعه و نمونه­‌های تصادفی دارد که این امر موجب خواهد شد تا این نتایج را قابل تعمیم ارزیابی کنیم.

نمودار شماره 2: بازه سنی شرکت­‌کنندگان در نظرسنجی

• جنسیت

همانطور که در نمودار زیر مشهود است 70 درصد از جمعیت پاسخ‌­دهندگان یعنی 1248 نفر را مردان و حدود 30 درصد یعنی 522 نفر را بانوان در این جامعه تصادفی شامل می­شوند. مشخص است که مردان تعداد بیشتری از جامعه تصادفی را به خود اختصاص می­دهند و این به دلیل نوع انتخاب افراد در لیست شماره تلفن ملی می­باشد که باعث شده است تا دو سوم جمعیت جامعه مردان باشند.

نمودار شماره 3: پراکندگی جنسیتی پاسخ دهندگان

• وضعیت تاهل

آمارها نشان می­دهد از میان 1770 نفر شرکت‌­کننده در این نظرسنجی 1378 معادل 78 درصد از جامعه تصادفی متاهل هستند و 324 نفر معادل 18 درصد را مجردها تشکیل می­دهند. همچنین در میان پاسخ دهندگان این جامعه 45 نفر یعنی معادل 2.5 درصد را بیوه زنان و 23 نفر معادل 1.3 درصد را افراد مطلقه تشکیل داده‌­اند. به صورت کلی آمار همه کسانی که تا بحال تجربه ازدواج را داشته‌­اند 82 درصد و کسانی که این تجربه را نداشته‌­اند 18 درصد بوده است. این یعنی حدودا از میان هر پنج نفر یک نفر تجربه ازدواج را نداشته است. مطابق تجربه­‌های زیستی مسئولیت پذیری و میزان تعهد افراد متاهل در مشارکت سیاسی همیشه به میزان قابل توجهی بالاتر بوده است فلذا در انتخابات پیش­روی عراق نیز این انتظار می­رود که مشارکت متاهلین نسبت به مجردها بیشتر باشد.

نمودار شماره 4 : وضعیت تاهل شرکت کنندگان در نظرسنجی

• سطح سواد

طبق نتایج از میان پاسخ‌­دهندگان به سوالات این نظرسنجی حدود 30 درصد دارای تحصیلات ابتدایی و پایین‌تر، حدود 32 درصد از جامعه آماری دارای مدرک راهنمایی و متوسطه و 34 درصد هم دارای مدرک دیپلم و لیسانس هستند. در جامعه آماری مذکور تنها 5 درصد از پاسخ دهندگان مدرک بالاتر از لیسانس دارند که با جزئیات در نمودار زیر به تصویر کشیده شده است.

در نمودار زیر به صورت تفکیکی و کاملا جزئی از پایین­‌ترین سطح سواد تا بالاترین تحصیلات را دسته بندی کرده­‌ایم و حتی گروه­‌های کم سواد که قدرت خواندن و نوشتن نداشتند در گروه‌­بندی لحاظ شده­‌اند.

نمودار شماره 5: سطح سواد شرکت کنندگان در نظرسنجی

• وضعیت رفاهی و معیشت

مرکز مطالعاتی البیان به جهت اینکه به دلایل مختلف پاسخ دهندگان از گفتن مقدار دقیق درآمد خود خودداری می­کردند و در واقع امکان پرسش در این خصوص وجود نداشته است با طراحی سه طبقه، جامعه آماری منتخب را دسته بندی کرده­ است. سه گروه پیشنهادی شامل؛ کسانی که درآمد بسیار پایینی دارند و برای گذران عمر با مشقت و سختی روبه‌­رو هستند، گروه دوم کسانی که رفاه نسبتا متوسطی دارند و گروه سوم کسانی که میزان درآمد بالایی دارند، می­باشد.

نتایج این نظرسنجی نشان می­دهد که درآمد ماهانه 27.7 درصد از پاسخ دهندگان یعنی حدود 490 نفر برای زندگی و برآورد احتیاجات اساسی کافی نیست. گروه دوم که 68.8 درصد از حجم نمونه این نظرسنجی هستند سطح معیشت متوسطی دارند و 3.6 درصد یعنی حدود 60 نفر هم گفته­‌اند که از سطح رفاهی بالایی برخوردارند. این نتایج نشان می­دهد که بزرگترین دسته در این نظرسنجی افرادی با سطح معیشتی متوسط هستند. نکته قابل ملاحظه‌­ای که در این قسمت وجود دارد اختلاف دیدگاه­ها در گروه­های مختلف است. برای مثال اگر میزان تحصیلات افراد را مورد بررسی قرار دهیم ­خواهیم دید که استانداردهای زندگی از دیدگاه هر طبقه با دیگر طبقات تفاوت دارد و به همین شکل در دیگر عرصه­‌ها نیز باعث بروز رفتارهایی متنوع در مشارکت سیاسی از جمله انتخابات خواهد شد.

نمودار شماره 6: وضعیت معیشت جامعه آماری شرکت کننده در نظرسنجی

• قومیت

طبق داده­‌های آماری این نظرسنجی 83.2 درصد از پاسخ دهندگان یعنی 1473 نفر از قوم عرب هستند در حالی که کردها 14.5 درصد یعنی حدود 260 نفر را شامل می­شوند. مابقی قومیت­ها از جمله ترکمن، آشوریان، ایزدیان و… درصد بسیار کمی در این نطرسنجی داشتند که البته به صورت جزئی در نمودار دایره‌­ای به تصویر کشیده شده‌­اند.

همانطور که گفته شد اقوام پرجمعیت در این جامعه سه قوم عرب، کرد و ترکمن هستند که حدود 99 درصد از جمعیت این حجم نمونه را شامل می­شوند و باقی قومیت­ها تعداد شرکت‌­کننده­‌های کمی داشته­‌اند که عملا پاسخ­‌های‌شان در نتیجه اصلی تغییری ایجاد نخواهد کرد اما به دلیل جامعیت در نتایح و درنظر گرفتن همه آرا و سلایق و حفظ بی­‌طرفی به صورت جامع در نظر گرفته شده­‌اند.

نمودار شماره 7: پراکندگی قومیتی در نظرسنجی انتخابات

قسمت دوم (سوالات نظرسنجی)

سوال اول: به نظر شما آیا انتخابات پیش رو تاثیری در پیشرفت و بهبود اوضاع کشور خواهد داشت؟

طبق داده­‌های آماری، نزدیک به یک سوم جمعیت پاسخ دهندگان یعنی 39 درصد اعتقاد داشته‌­اند که این انتخابات برای آینده و پیشرفت کشور هیچ اهمیتی ندارد و عملا تاثیری در رشد کشور و رفاه مردم نخواهد داشت در صورتی که نزدیک به 40 درصد نظر مخالفی دارند و معتقدند انتخابات پیش‌­رو می­تواند تاثیر بسزایی در رشد و اعتلای کشور داشته باشد. در این میان حدود 20 درصد پاسخ دهندگان هم گزینه «شاید انتخابات تاثیر مفیدی داشته باشد» را انتخاب کرده‌­اند که نشان می­دهد جمعیت قابل ملاحظه‌­ای از مردم عراق هنوز در مورد آینده کشور تردید و ابهام دارند و هنوز تصمیم قطعی برای مشارکت و رای به گزینه مشخصی ندارند.

نتایج همچنین نشان می­دهد که 61 درصد جوانان بین 18-38 سال عراقی بیشتر گزینه‌­های عدم تاثیرگذاری انتخابات / شاید تاثیر گذار باشد را انتخاب کرده­‌اند که نکته قابل ملاحظه‌­ای است. جامعه زنان  هم در قبال سوال فوق رویکرد مشابهی داشته‌­اند و نزدیک به 58 درصد به گزینه‌­های عدم تاثیرگذاری انتخابات در آینده کشور / شاید تاثیرگذار باشد رای داده­‌اند.

به نظر شما آیا انتخابات پیش رو تاثیری در پیشرفت و بهبود اوضاع کشور خواهد داشت؟	تعداد پاسخ­ دهندگان	درصد
بلی	713 نفر	40.3
خیر	690 نفر	39
شاید	367 نفر	20.7
جمعا	1770	100

نمودار شماره 8 : میزان تاثیرگذاری انتخابات آینده در پیشرفت کشور از دید پاسخ ­دهندگان

سوال دوم: آیا مشخصات خود را در فهرست رای­‌دهندگان برای رای­‌گیری، به روز کرده‌­اید؟

پاسخ­ها نشان می­دهد که 65.5 درصد از پاسخ‌­دهندگان اطلاعات خودشان را در سیستم رای‌­دهی به روز کرده­‌اند در حالیکه 34.5 درصد تا کنون این کار را انجام نداده­‌اند. البته برای انجام این کار زمان کافی برای واجدین شرایط تا زمان انتخابات وجود دارد. در این سوال نیز نتایج نشان می­دهد که حدود 64 درصد از جمعیت جوانان بین 18-38 سال اطلاعاتشان را به روز کرده‌­اند و از بین جامعه زنان نیز 55 درصد اقدام به انجام این کار کرده‌­اند و مابقی هنوز اطلاعاتی را برای رای دادن به روز نکرده­‌اند.

در میان استان­های عراق استان واسط با 74.6 درصد رای‌­دهنده که مشخصات خود را بروز کرده‌­اند جایگاه اول را دارد و به دنبال آن سلیمانیه با 73.9 درصد، الدیوانیه با 71 درصد و اربیل با 70.1 درصد جایگاه­های بعدی را در اختیار داشتند.

آیا مشخصات خود را در فهرست رای‌­دهندگان برای رای‌­گیری، به روز کرده‌­اید؟	تعداد پاسخ­ دهندگان	درصد
بلی	1159	65.5
خیر	611	34.5
جمعا	1770	100

نمودار شماره 9: درصد بروز کنندگان مشخصات شخصی در سیستم رای­ دهی

سوال سوم : آیا شما کارت بیومتریک (کارت شناسایی با چند مشخصه منحصر بفرد شخص) دارید؟

در تمامی استان­های کشور غالب جمعیت پاسخ­‌دهندگان یعنی حدود 82 درصد اعلام کردند که کارت­های شناسایی بیومتریک را دارند درحالیکه 17.6 درصد پاسخشان به این سوال منفی بوده است. این نتایج با مقداری اختلاف با نتایج منتشر شده از سمت کمیته مستقل انتخابات وزارت کشور همراه بوده است به شکلی که این کمیته طی گزارشی که چند ماه پیش منتشر کرد 70 درصد از واجدین شرایط را دارای کارت بیومتریک اعلام کرد. اما با این حال چون فرایند ثبت نام کارت بیومتریک کماکان در دسترس همگان وجود دارد و مدت زمان نسبتا زیادی هم از انتشار گزارش کمیته گذشته است به­‌نظر می­رسد آمار و نتایج با اندکی تسامح درست و منطقی است.

درمیان استان­های کشور بیشترین جواب آری مربوط به استان واسط با درصد 95.2 بوده است. در ادامه ذی‌­قار با 89.9 درصد، دهوک با 87.3 وسلیمانیه با 85.2 در رده­‌های بعدی هستند که بیشترین جمعیت دارای کارت بیومتریک قلمداد می­شوند. طبق قوانین جدید انتخابات عراق داشتن کارت شناسایی بیومتریک برای جلوگیری از تقلب و فساد لازم و ضروری است.

طی این پرسش مشخص شد 80  درصد جوانان و 79.3 درصد از زنان عراقی نیز اعلام کرده‌­اند که دارای کارت بیومتریک جدید هستند.

آیا شما کارت بیومتریک (کارت شناسایی با چند مشخصه منحصر بفرد شخص) دارید؟	تعداد پاسخ دهندگان	درصد
بلی	1458	82.4
خیر	312	17.6
جمعا	1770	100

نمودار شماره 10 : درصد دارندگان و عدم دارندگان کارت شناسایی بیومتریک

سوال چهارم: آیا از عملکرد کمیته جدید انتخابات و قوانین جدید وضع شده برای این حوزه راضی هستید؟

علی­رغم اینکه برای کمیته انتخابات فعلی اعضا و هیئت رئیسه جدیدی انتصاب شده است و درحالی که هنوز گزارش دقیق و کاملی از عملکرد این کمیته جز ثبت نام رای‌­دهندگان و صدور کارت­های بیومتریک منتشر نشده است حدود 32 درصد از پاسخ دهندگان از عملکرد این کمیته اعلام رضایت کرده‌­اند و 19 درصد نیز نارضایتی خودشان را به ثبت رسانده­‌اند. در این میان طبق پیش‌­بینی‌­ها نزدیک 50 درصد از پاسخ‌­دهندگان صراحتا اعلام کرده‌­اند که هیچگونه اطلاعاتی از نحوه عملکرد و قوانین جدید این کمیته برای بهبود اجرای انتخابات ندارند.

19.4 درصد از جوانان عراقی در خصوص این پرسش اعلام کرده‌­اند که به دلیل تجارب گذشته تشکل‌های مختلف که کارنامه ضعیفی از خود به جا گذاشتند از این کمیته نیز راضی نیستند و اعتقاد دارند که مفید نخواهد بود. همچنین از میان بانوان عراقی 17.2 درصد معادل 90 نفر از میان 522 زن شرکت کننده در این نظر سنجی از عملکرد این کمیته راضی نبوده‌­اند.

آیا از عملکرد کمیته جدید انتخابات و قوانین جدید وضع شده برای این حوزه راضی هستید؟	تعداد پاسخ دهندگان	درصد
بلی	568	32.1
خیر	338	19.1
نمی­دانم	864	48.8
جمعا	1770	100

نمودار شماره 11: میزان رضایت از عملکرد کمیته مستقل انتخابات

سوال پنجم: به نظر شما آیا انتخابات در زمان مشخص خود برگزار خواهد شد؟

نتایج نظرسنجی در همه استان­ها نشان می­‌دهد که 62 درصد یعنی حدود دو سوم پاسخ دهندگان اعتقاد دارند که انتخابات آینده در زمان معین خود برگزار نخواهد شد که نشان از عدم اعتماد به ساختارها و سازوکارهای دولتی و حاکمیتی دارد. از طرف دیگر 38 درصد معتقدند انتخابات در زمان معین برگزار خواهد شد.

جالب توجه است که نتایج نظرسنجی فعلی با گزارش‌­های اعلام شده توسط دولت و کمیته مستقل انتخابات در مورد برگزاری انتخابات، بودجه مورد نیاز، اجماع سیاسی و مضافا شرایط همه گیری کرونا و بحران اقتصادی کشور سازگاری و تطابق نسبی دارد.

در راس استان­‌های اعلام شده استان کربلا وجود دارد که طبق آمار 75.4 درصد از پاسخ دهندگان از این استان معتقد بودند که انتخابات در زمان معین خود برگزار نخواهد شد. در ادامه شهروندان اهل سلیمانیه با 75 درصد، بابل با 69 درصد و اربیل و دهوک با 63.3 درصد چنین اعتقادی داشتند.

از جوانان حاضر در نظر سنجی نیز 66 درصد معتقد بودند که انتخابات در زمان معین خود اجرا خواهد شد و از میان بانوان نیز 67.8 درصد نیز معتقد به برگزاری در زمان معین بودند.

بنظر شما آیا انتخابات در زمان مشخص خود برگزار خواهد شد؟	تعداد پاسخ دهندگان	درصد
بلی	672	38
خیر	1098	62
جمعا	1770	100

نمودار شماره 12 : نظر پاسخ دهندگان در خصوص احتمال برگزاری انتخابات در زمان معین

سوال ششم: آیا قصد شرکت در انتخابات آینده را دارید؟

پاسخ­های شرکت کنندگان از استان­های مختلف در این نظرسنجی نشان می­دهد که 61.3 درصد قصد شرکت در انتخابات آینده را دارند درحالی که 21.8 درصد تمایل و علاقه­ای به مشارکت ندارند و حدود 17 درصد نیز هنوز تصمیمی برای شرکت یا عدم شرکت نگرفته‌­اند.

نتایج این نظرسنجی نشان می­‌دهد که آمار شرکت کنندگان در این انتخابات برخلاف دوره‌­های قبلی انتخابات در این کشور احتمالا رشد رو به جلویی خواهد داشت. پس از سال 2003 و سقوط نظام صدام عراق تجربه 4 انتخابات را در خود داشته که هرچه به تاریخ 2018 نزدیک شده با کاهش مشارکت مواجه بوده است. در انتخابات سال 2005 بالاترین درصد مشارکت در انتخابات ثبت شده است در حالیکه سال 2018 شاهد پایین‌­ترین درصد مشارکت در این کشور بوده‌­ایم. مرکز بین المللی انتخابات و دموکراسی درصد مشارکت در ادوار مختلف انتخابات را به شرح زیر منتشر کرده است:

• انتخابات سال 2005 : 79 درصد
• انتخابات سال 2010 : 62.4 درصد
• انتخابات سال 2014 : 60 درصد
• انتخابات سال 2018 : 44.85 درصد

در میان استان­های کشور استان صلاح الدین با 69 درصد آرای موافق بالاترین درصد را از آن خود کرده است و به دنبال آن کرکوک 67.9 درصد، ذی‌قار با 66.7 درصد و دهوک با 65.5 درصد قرار دارند.

مطابق آخرین نتایج 61.5 درصد جوانان عنوان کرده­‌اند که در انتخابات آتی شرکت خواهند کرد. همچنین از میان زنان 62.1 درصد از جامعه آماری موردنظر تمایل به شرکت در رویداد انتخابات دارند.

نمودار شماره 13: پیش بینی میزان مشارکت در انتخابات بر اساس نتایج نظرسنجی

سوال 7: درصورتی که پاسخ شما به سوال 6 «خیر» یا «هنوز تصمیم نگرفته­‌ام» می‌­باشد، کدامیک از دلایل زیر را سبب اصلی این تصمیم می­دانید؟

در واقع این سوال خطاب به کسانی مطرح شده است که تصمیم به عدم مشارکت در انتخابات آتی را دارند و جویای دلیل عمده این رفتار پاسخ­‌دهندگان می‌­باشد. طبق نمودار ذیل 39 درصد از پاسخ‌­دهندگان معتقدند تغییر سیاست­های کشور و ایجاد فضای مثبت، از مجرای انتخابات امکان پذیر نخواهد بود. همچنین حدود 38 درصد از پاسخ دهندگان نیز اعتقاد دارند که انتخابات سبب تکرار و بازتولید یک طبقه سیاسی خاص در عراق می­شود که هیچ ارتباطی با بدنه مردمی ندارد و درواقع یک طبقه از پیش تعیین شده در انتخابات شرکت می­کنند و از قبل مشخص است که چه کسی رای خواهد آورد و مسئولیت­ها از پیش تعیین شده است. دلیل سومی که در پرسش­ها طرح شده بود و حدود 12 درصد از پاسخ­‌دهندگان آن را به عنوان دلیل عدم مشارکت در انتخابات انتخاب کردند تقلب همیشگی و رفتارهای ریاکارانه نامزدها و نمایندگان پارلمان در ایام انتخابات بود؛ چراکه این پدیده تبدیل به رویه شده است و هرکس که بخواهد در عراق به مسئولیتی برسد دست به رفتارهای ریاکارانه و دروغین می­زند که طبق نتایج نظرسنجی اعتماد جمع کثیری از اقشار مختلف مردمی را سلب نموده است. همچنین 5 درصد دیگر از جمعیت پاسخ دهندگان عدم وجود محیطی امن و سالم را به عنوان دلیل عدم شرکت در انتخابات پیش رو مطرح کردند. حدود 5.7 درصد از مردم نیز به صورت مطلق اعتقاد به شرکت در انتخابات نداشتند و دلیل خاصی را برای این رفتار خود متذکر نشدند.

نمودار شماره 14: دلایل عدم مشارکت

سوال هشتم: درصورتی که قصد شرکت در انتخابات آینده را دارید، به چه شخصیت یا رویکرد احتمالی رای خواهید داد؟

این پرسش حول رویکرد و ویژگی‌­های فرد مدنظر اقشار و گروه­های مختلف می­باشد و طبق نتایج 24 درصد از پاسخ دهندگان صراحتا بیان کردند که قصد انتخاب فردی پاکدست و سالم را دارند. دومین گروهی که از تعداد فراوانی بیشترین بودند و حدود 17 درصد آرای نظرسنجی را به خود اختصاص داده بودند بیان داشتند قصد انتخاب حزبی را دارند که به مردم خدمت کند و به فکر منافع همه اقشار و گروه­ها باشد نه حزب یا گروه خودش. 13 درصد گفته­‌اند به شخصی مستقل و 11 درصد نیز اعتقاد دارند باید به چهره­ای جدید رای داد.

نمودار شماره 15: میزان تمایل به رویکردهای محتلف در انتخابات پیش رو

سوال نهم : با توجه به گزینه­ مورد نظر شما در سوال هشت، آیا نامزد مورد نظر شما در انتخابات آینده از میان شخصیت­های سیاسی موجود در قدرت یا دارای سابقه خواهد بود یا خیر؟

از میان پاسخ­های جامعه آماری 13.6 درصد از جمعیت قصد انتخاب افرادی از میان دولتمردان و مسئولین کنونی را دارند درحالیکه حدود 69 درصد به هیچ وجه قصد انتخاب از میان سیاستمداران مطرح کنونی و سابق را ندارند و در این میان حدود 17 درصد از جمعیت بیان کرده‌­اند که شاید به چهره‌­های نام‌آشنا رای بدهند و شاید هم به چهره‌­های جدید و گمنام رای بدهند.

طبق تحلیل نتایج به دست آمده از این پرسش به نظر می­رسد گزینه­‌های موجود در فضای سیاسی عراق و مسئولین سابق عمدتا شانس پایینی برای انتخاب شدن دارند و مردم در این انتخابات بیشتر به دنبال چهره­‌های جدید و مستقل هستند. از این رو بررسی و رصد اقدامات و رفتار احزاب تازه تاسیس و احزاب تشرینی که با شعار تغییر و اصلاح به میدان آمده‌­اند بسیار مهم و ضروری تلقی می­شود.

نمودار شماره 16: احتمال رای دادن به سیاستمداران فعلی یا سابق

سوال دهم: با توجه به تغییر شیوه انتخابات دوره آتی و تبدیل شدن به انتخاب فردی به کدامیک از دو گزینه رای خواهید داد؟ «نامزدهای احزاب و ائتلاف­ها» یا «افراد مستقل و غیر وابسته»

جهت روشن شدن آرای افکار عمومی در خصوص تمایل به انتخاب افراد منتسب به احزاب و وابسته به جریان­های موجود در کشور یا افراد مستقل و غیروابسته این نظرسنجی پرسشی را طراحی کرده که پاسخ­ها بدین قرار است: 83 درصد از پاسخ­‌دهندگان قصد رای دادن به افراد مستقل و غیروابسته دارند در حالیکه 17 درصد مابقی ترجیح می‌­دهند تا به افرادی از احزاب و جریان‌­های مختلف سیاسی رای بدهند. در میان پاسخ‌­ها در استان کربلا حدود 93 درصد از پاسخ دهندگان قصد رای به افراد مستقل را دارند. در درجه بعد 88 درصد پاسخ دهندگان کرکوکی بودند که قصد رای به افراد مستقل را داشتند. بصره و سلیمانیه با 87 و 86 درصد در رده­‌های بعدی قرار داشتند.

از میان جمعیت جوانان حجم نمونه نیز 84 درصد قصد رای دادن به افراد مستقل را دارند و این درصد در میان بانوان به 88 درصد می­رسد.

نمودار شماره 17: احتمال رای به مستقلین یا افراد وابسته به احزاب

سوال یازدهم: به نظر شما اصلاحات در فرآیند انتخابات باید به چه شکلی باشد؟

به جهت کشف اهمیت بارزترین اصلاحات در نظام انتخاباتی طراحان مرکز البیان سوالی را طرح کرده‌­اند و از این راه برجسته‌­ترین راه‌­حل‌­های پیشنهادی توسط پاسخ‌­دهندگان استخراج شده است. درواقع یکی از ویژگی­های متمایز کننده برای هر نظام دموکراتیک سالمی اعمال اصلاحات مختلف در سیستم انتخابات است و برای اینکه رضایت خاطر مردم و مشارکت واقعی جمهور در امر سیاسی محقق شود، توصیه می­شود در ابتدا لیستی از مهمترین اصلاحات سلبی و ایجابی تهیه شود که در این نظرسنجی سعی در پوشش آن انجام شده است.

طبق نتایج در دسترس 50.5 درصد از پاسخ­‌دهندگان معتقدند در خصوص اصلاحات انتخاباتی باید سازمان ملل متحد نظارت مستقیم بر روند انتخابات داشته باشند چراکه امنیت و سلامت انتخابات در عراق یکی از اولین و مهمترین چالش‌­های پیش روی دولت و مردم به حساب می‌­آید. حدود 28 درصد از پاسخ دهندگان نیز معتقدند افزایش حضور نیروهای نظامی در مناطق مسلح نشین می­تواند تاثیر بسزایی در جلوگیری از دخالت گروه­های شبه نظامی و جریان­های مختلف داشته باشد.  از میان شرکت کنندگان در نظر سنجی 19 درصد از جامعه آماری اعتقاد دارند که انتخابات منحصر به شهروندان در داخل خاک عراق باشد تا فرایند انتخابات از تقلب و تهدیدات این‌چنینی مصون باشد. 2 درصد از کل جامعه نیز که این اصلاحات را غیرممکن فرض می­کنند هرگونه اصلاحی در این زمینه را بی­فایده و ناقص می­دانند.

درصد مشارکت جوانانی که در این سوال به گزینه نظارت مستقیم سازمان ملل بر انتخابات رای داده­‌اند 36.4 درصد و بانوانی که این گزینه را انتخاب کرده­اند 44 درصد می­باشد.

نمودار شماره 18: اصلاحات مورد نظر پاسخ دهندگان

سوال دوازدهم: به نظر شما کدامین برنامه­‌ها باید در اولویت اقدامات دولت آینده قرار داشته باشد؟

محققان در این پرسش در واقع به دنبال یافتن مهمترین برنامه و انتظارات از دیدگاه پاسخ‌­دهندگان بوده­‌اند و با طراحی 9 پیشنهاد تلاش کرده­‌اند تا اصلی‌ترین خواسته مردم در خصوص اولویت برنامه نامزدها را دریابند. مسائل اقتصادی، زیرساختی و خدمات رفاهی با داشتن 39 درصد از آرا به عنوان بیشترین مطالبات جامعه آماری این نظرسنجی به حساب می­‌آید که بنظر می­رسد با توجه به بحران­‌های اقتصادی اخیر و کمبودهایی که سالها در عراق وجود داشته یکی از اساسی­‌ترین مطالبات واقعی مردم می‌­باشد. در مرحله بعد 29 درصد از پاسخ‌­دهندگان اعتقاد دارند حفظ امنیت کشور و مبارزه با گروه­های مخل نظم عمومی باید اولویت اول دولت آینده عراق باشد. این گزینه نیز به دلیل وجود بحران­های مختلف امنیتی در کشور و عدم ثبات امنیت در استان­های عراق اهتمام ویژه‌­ای به آن شده است. در رده سوم حدود 8 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی برنامه‌­های بهداشتی و اهتمام به مساله سلامت را در اولویت برنامه‌­های دولت آینده مدنظر دارند.

نمودار شماره 19 : اولویت­های برنامه دولت آینده

سوال سیزدهم : به عنوان یک شهروند عراقی به عملکرد دولت مصطفی الکاظمی از بین 0- 10 چه نمره­‌ای می­دهید؟

به عنوان آخرین سوال این نظرسنجی از شرکت­‌کنندگان درخصوص میزان رضایت از عملکرد و اقدامات دولت مصطفی الکاظمی سوال شده است و از آنان خواسته شده تا به عملکرد نخست وزیر و کابینه دولت به صورت کلی نمره بدهند. طبق نتایج 53 درصد از پاسخ­‌دهندگان بین 5 – 10 امتیاز را به عملکرد دولت داده‌­اند و 44.7 درصد مابقی نیز از صفر تا 4 نمره داده‌­اند.

طبق نتایج به دست آمده جمعیت 16 درصدی از میان پاسخ‌­دهندگان به این پرسش به عملکرد وی نمره صفر داده‌­اند و عملا اعلام نارضایتی کردند. همچنین نسبت دیگر درصدها با نمرات زیر پنج موید این است که نزدیک به هفتاد درصد از مشارکت کنندگان در این نظرسنجی از عملکرد ایشان ناراضی بوده‌­اند یا حداقل انتقادات بسیاری داشته‌­اند. فلذا به نظر می­رسد محبوبیت ایشان در بین پاسخ‌­دهندگان نسبتا کم تلقی می­شود.

نمودار شماره 20: میزان رضایت از عملکرد دولت مصطفی الکاظمی