یمن

فعالیت‌های قرآنی در انصارالله یمن؛ تفکرات سید حسین الحوثی محور کارهاست

در این نشست که به همت دارالقرآن کریم و پایگاه شعوبا برگزار شد، آقای احمد حاج صادقیان شرایط فعالیت­های قرآنی در یمن را بیان کردند.  در ادامه متن ارائه آقای حاج صادقیان ارائه می­شود:

در یمن ما سه جریان فعال فرهنگی اسلامی داریم. جریان اول زیدیه است، که انصارالله آن را نمایندگی می‌کند.
جریان دوم اخوانی ها هستند و جریان سوم هم معتلق به صوفیه است که در حضرموت و مناطق ساحل غربی متمرکز هستند. در این بحث تمرکز ما بر جریان اول از میان این سه جریان است.

در مورد فضای قرآنی باید چند نکته لحاظ شود:

نکته اول این است که دولت زیدیه و انصارالله دولت نوپایی است و سابقه چندانی در تطبیق معارف زیدی در نهادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ندارد.

نکته دوم این است که انصارالله و زیدی ها در همین زمان کم با توجه به جنگ، محاصره و مشکلات دیگر در مضیقه بوده اند و نباید توقع و انتظار ساختارهای قرآنی مانند آنچه در دیگر کشورهای قرآنی وجود دارد را از آنها داشته باشیم.

از سوی دیگر برخی کارهایی که از گذشته باقی مانده است مانند دانشکده الاهیات دانشگاه صنعا یادگار دولت گذشته است و به گونه ای الگوبرداری از دیگر دولت های اسلامی به شمار می رود.

در مورد انصار الله باید گفت که این جنبش به عنوان حرکتی سیاسی و اجتماعی برپایه عقاید زیدی خود را از اساس مدعی قرآن دانسته و حرکتی را نیز که آغاز کردند، کاملا قرآنی بنا نهادند. دلیل این مساله هم به بنیانگذار این جنبش یعنی سید حسین الحوثی بر می گردد. جنبش انصار الله پایه و محتوای فکری خود را مجموعه سخنرانی های سید حسین الحوثی قرار داده است. در میان نیروهای انصارالله متن سخنرانی های سید حسین الحوثی به عنوان ملازمات پخش و تدریس می گردد که این جزوات به نوعی مانیفست اجتماعی و سیاسی انصارالله به شمار می‌رود. این جزوات بخشی‌اش برگرفته از خطبه های نماز جمعه، بخشی برگرفته از دروس اخلاق و بخشی هم متن درس تفسیرهای قرآن گفته شده توسط سید حسین را شامل می شود. در ضمن مباحث قرآنی موضوعات متعددی مانند وعده وعید، تفسیر سور قرآن مانند، بقره، آل عمران، انعام و مائده مطرح شده است. در ضمن سوره مبارکه مائده خصوصا بخش های مربوط به یهودستیزی پررنگ است. بخشی از این دروس تحت عنوان الهویه الایمانیه که جزو ارکان نگاه فکری انصارالله محسوب شده هم در میان آثار منتشر شده از سید حسین الحوثی بسیار مطرح است.

جنبش انصارالله به عنوان حرکتی سیاسی و اجتماعی برپایه عقاید زیدی خود را از اساس مدعی قرآن دانسته و حرکتی را نیز که آغاز کردند، کاملا قرآنی بنا نهادند. دلیل این مساله هم به بنیانگذار این جنبش یعنی سید حسین الحوثی بر می گردد.

از دیگر محتواهایی که در ضمن بحوث قرآن دیده می شود، بحثی تحت عنوان «صرخه فی وجه المستکبرین» است که در ضمن آن تحلیل و تفسیر قرآنی شعارهای معروف پنج گانه انصارالله بیان شده است. در ضمن این سخنرانی است که بیان می شود که چرا ما باید شعارهایی این گونه را فریاد بزنیم؛ ناگفته نماند که این شعارها در سال 2001 در صعده به نوعی متولد و پس از آن رواج یافت.

مبانی و دروس قرآنی سید حسین الحوثی مبانی اعتقادی و عملی انصارالله است و این مدل و سبک تفسیرگویی در ادامه فعالیت انصارالله نیز تکرار شده و همینک نیز سید عبدالملک الحوثی این روند را ادامه می دهد. معمولا در سخنرانی های سید عبدالملک نیمی از سخنان ناظر به تفسیر و شرح آیات قرآن است.

من در مصاحبه ای که با یکی از علمای یمنی داشتم این گونه می‌گفت که سید عبدالملک در ضمن بحث قرآن درس‌هایی برای مدیریت امروز از آیات قرآن بیان کرده و این نوع مدل و نگاه عملیاتی به قرآن امر بدیعی است.

البته در سخنان سید حسین و سید عبدالملک اهتمام به میراث حدیثی نیز دیده می‌شود. برخی ادعیه مانند دعای مکارم الاخلاق و شرح نامه امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر نیز دیده می‎‌شود. جالب است بدانید سید عبدالملک نامه امیرالمومنین به  اشتر را یک بار به صورت عمومی و برای همه مردم و یک بار به صورت خصوصی و برای کادر انصارالله شرح داده است.

پس تا این جا مشاهده کردیم که وجهه اصلی انصارالله در بحث قرآن ناظر به مباحث معارفی است که در آن افکار و سخنان سید حسین الحوثی نقش بسیار پررنگی دارد و استفاده از معارف قرآن برای ساختن حکومت و جامعه جدید براساس عقاید زیدی که انصارالله متکفل آن است، قسمت اصلی فعالیت های قرآنی آنها می باشد.

قرآن صنعا ، موزه نسخ خطی

در همین جا خوب است اشاره کنم مباحثی مانند قرآن صنعا و یا موزه آثار و نسخ خطی معروف یمن خیلی در میان خود انصارالله پررنگ نیست. کلا هم بدلیل عدم ارتباط و امکان سفر و یا حضور مستقیم مخاطبان این حوزه فعالیت خیلی مقدور نیست. علاوه بر این مساله بحث های آوایی و هنری قرآن در میان جنبش انصارالله جایگاه چندانی ندارد. قرائت یمنی (به سبک آن چه در مصر یا عراق می بینیم) حداقل در میان نیروهای شمال و انصارالله وجود ندارد و اگر هم سبک خاصی برای یمنی ها متصور باشیم باید آن را در جنوب و میان صوفیه آن جا پیگیری کنیم. جالب است بدانید در میان شمالی‌ها منشاوی و سبک خواندن وی طرفدار بیشتری دارد و بیشتر هم طبعا تقلید و تکرار می شود.

در بحث حفظ هم بگویم که در جامع صنعا حلقه های آموزش قرآن کریم  برای حفظ و قرائت مانند مسجد نبوی برقرار است اما این که در مباحثی مانند حفظ چقدر حافظ دارند و یا به چه صورتی بوده، از سوی انصارالله اخبار خاصی منتشر نشده و در میان مصاحبه‌ها هم تاکنون اطلاع دقیقی بدست نیامده است. نکته دیگر در مورد حفظ این است که اساسا مدارس حفظ اخوانی است و این مساله هم چه بسا موجب شده انصارالله کمتر به آن سمت گرایش داشته باشد.

البته باید به این هم توجه داشت که یمن کشوری بسیار فقیر بوده، و فقیرترین کشور عربی است؛ لذا درصد بیسوادی در این کشور بسیار بالاست و از این رو انصارالله نیاز به آموزش معارف در میان نیروها دارد و این مساله است که اولویت اصلی آنها به شمار می آید. در گذشته و پیش از انقلاب انصارالله به دلیل تمرکز اخوان بر دانشگاه ها معمولا نیروهای تحصیلکرده جذب اخوان می شده اند.

آموزش عمومی قرآن

شاید مهم ترین چیزی که این جا باید بدان اشاره کنم درس تفسیر سید عبدالملک الحوثی است؛ وی در ماه مبارک هر شب درس تفسیر داشته و این تفسیر به صورت عمومی پخش می گردد. همه مساجد هم ملزم هستند این سخنرانی ها را از بلندگوهای مسجد پخش کنند. تقویت هویت زیدی در برابر هویت مذهبی سنی نیز در حاشیه همه فعالیت ها و از جمله این تفسیر پررنگ است. ساعت برگزاری تفسیر معمولا مقارن ساعت نماز تراویح است و به گونه ای رقابت با آن هم به شمار می رود.

یک نکته جالب شاید تکرار الگوی استاد قرائتی در یمن است. یکی از اساتید به نام قرآنی در یمن آقای یحیی قاسم ابوعواضه است که برپایه تفسیر سید حسین الحوثی برنامه های قرآنی اش در شبکه المسیره پخش می گردد. کتاب ملازمات سید حسین به کوشش او جمع آوری شده و عملا او رکن آموزش عمومی قرآن در انصارالله است.

در فضای آموزشی کار در ساختار انصارالله نیز درس قرآن به صورت هفتگی تکرار و برخی کارها مانند بازآموزی معارفی، معرفتی و قرآنی نیز مکررا برگزار می شود. علاوه بر این سید عبدالملک به صورت هفتگی برای نیروها درس اخلاق دارد که این دروس به صورت شبکه ای و هرمی نیز برای نیروهای رده پایین تر انجام می گیرد.

علاوه بر این انصار الله متن کتب درسی رسمی مدارس را تغییر داده که معرفی قرآنی سید حسین یکی از مواردی است که در این فضا انجام شده است.

دوره های تابستانی چند صد هزار نفری

این دوره های فرهنگی از دیگر بسترهای آموزشی انصارالله است که مبنای فضای معرفتی آن قرآنی و برپایه آموزه های سید حسین الحوثی است. اساسا سید حسین فراتر از تصور به جهت فکری و عملی در این جنبش حضور دارد. در همین دوره های صیفیه و تابستانی تعداد بسیاری از جوانان را به مزار سید حسین برده و آن جا تجدید بیعت می کنند.

 به گفته انصارالله در دوره امسال یک میلیون جوان مشارکت داشته به صورت دوهفتگی و یا ماهیانه به دوره آموزش کاملی می روند. البته این دوره های تابستانی به نوعی تقلید از دوره های اخوانی ها در یمن است.این مساله در واکنش به توسعه سلفیت در دوره علی عبدالله صالح و زیدی زدایی است.

نهاد آموزش تخصصی قرآن

دانشکده شریعت در دانشگاه صنعا نوعی آموزش تخصصی و آکادمیک مباحث قرآنی است.

انصار الله برای پرکردن خلأ نیروهای دولت خود در حوزه آموزش عالی موسسه ای تحت عنوان قرآن کریم تاسیس کرده که بودجه اش را از منابع عمومی از جمله سازمان زکات می گیرد و منزل مصادره ای علی عبدالله صالح مرکز این موسسه است. کار این موسسه بیشتر مبتنی بر فضای آموزش از راه دور است که برای نیروهای انصارالله نیز تسهیلات بسیاری داشته است.

دانشگاهی نیز به همین جهت تحت عنوان دانشگاه قرآن کریم و علوم آکادمیک در صنعا تاسیس شده که البته یک دانشکده اش مختص قرآن است و بقیه دانشکده ها به علوم مرسوم دانشگاهی اختصاص دارد. البته در همان دانشکده ها نیز قرآن کریم به صورت درس عمومی و حجیم تر مبتنی بر مباحث سید حسین الحوثی سید بدرالدین الحوثی آموزش داده می شود.

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا