فلسطین

زنان در سیاست اسرائیل؛ در حال جابجایی رکوردها اما همچنان در حاشیه!

محسن فایضی

حضور زنان در سیاست همواره یکی از موضوعات مورد توجه رسانه ها و نهادهای مختلف بین المللی فعال در این حوزه است. علی رغم توجه ویژه به این مسئله بالاخص از سال 2000 به این سو، هنوز حضور زنان در برخی کشورها و رژیم های سیاسی همچنان یک تابو و یا حداقل تحت «انتخاب اولین زن…» در تیتر اخبار روبروست.

البته ورود نظریات فمینیستی به روابط بین الملل و علوم سیاسی ریشه در اتفاقات قرن نوزدهم میلادی دارد. نظریات فمینیستی سعی کردند اصلی ترین دال شکل دهنده نظریات بین الملل یعنی دولت و نظم بین المللی را مردانه تعریف کنند و به نبرد با آن بروند. طرح نظریه فمینیستی روابط بین الملل در قرن 19، ساختار روابط بین الملل و دولت به عنوان واحد اصلی نظام بین الملل و عالی ترین تجلی قدرت را مورد نقد جدی قرار داده و با مردانه قلمداد کردن این ساختار، خواهان تحول در آن شدند که فمینیسم لیبرال با لزوم مشارکت حداکثری زنان در صحنه نظام بین الملل و فمینیسم رادیکال با مورد هجمه قرار دادن ساختارهای موجود بین المللی در پی تبیین نقش جنسیت زن در سیاست برآمدند.[1]

حتی در سال های اخیر ما شاهد تعریف برخی سهمیه های نمایندگی یا وزارت خانه ها برای زنان یا تلاش برای برابری وزرای زن و مرد در برخی کشورها هستیم. یکی از جالب ترین نمونه های این سهمیه بندی، اختصاص یک سوم کرسی های پارلمانی عراق به زنان است. سهمیه ای که البته با فشار آمریکایی ها پس از اشغال عراق در قانون گنجانده شد.

متاثر از فضای بین المللی دو دهه اخیر نقش و تعداد حضور زنان در سیاست رژیم صهیونیستی هم یکی از موضوعات مورد توجه اندیشکده و مراکز علمی اسرائیلی هاست. در ادامه به بررسی نقش زنان در سیاست اسرائیل برگرفته از گزارش[2] مرکز مطالعاتی دموکراسی اسرئیل (IDI) خواهیم پرداخت.

نقش زنان در سیاست رژیم صهیونیستی

مرکز مطالعاتی دموکراسی در اسرائیل، برای بررسی نقش زنان در سیاست به سراغ بررسی کشورهای عضو OECD یعنی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی رفته است. مجموعه ای که در حال حاضر 37 عضو دارد. سازمانی که بیشتر کشورهای اروپای و چند کشور غیراروپایی از جمله کانادا، مکزیک، ژاپن، کره، دانمارک، نروژ، ترکیه و آمریکا عضو آن هستند. [3] گفتنی است اسرائیل از سال 2010 به این سازمان پیوسته است.

از 38 عضو این سازمان، 7 کشور اکنون نخست وزیر یا رئیس جمهور آن زن اند. اما نکته قابل توجه تر آن است که از سال 2012 یعنی در ده سال اخیر در 21 کشور حداقل یک بار یک زن در مقام نخست حاکمیت آن قرار گرفته است. آماری که نشان می دهد در میان کشورهای پیشروی اقتصادی، حضور زنان در سمت نخست وزیری با رئیس جمهوری قابل توجه است.

در 14 کشور از این سازمان هیچ گاه یک زن در راس دولت نبوده که مشهورترین آنان آمریکاست. اما نکته قابل توجه جدولی که مرکز دموکراسی اسرائیل ارائه کرده، آن است که از اعضای این سازمان که سابقه حضور زن در راس دولت را دارند، اسرائیل از نظر بازه زمانی که آخرین بار یک زن در راس بوده، آخرین رژیم است. یعنی از زمانی که گلدمایر (1969-1974) نخست وزیر رژیم صهیونیستی بود، دیگر هیچ زنی به این کرسی نرسید و در لیست اعضای سازمان OECD، اسرائیل دارای طولانی ترین زمان عدم رسیدن فرصت قرار گرفتن یک زن در راس دولت است (به جز 14 کشوری که هیچگاه زنان در راس نبوده اند).

در جدول زیر آخرین باری که زنان به مقام نخست وزیری یا ریاست جمهوری در میان اعضای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی رسیده اند را می‌بینید.

زنان در کنست رژیم صهیونیستی

همانگونه که می‌دانید کنست یا همان پارلمان، اصلی ترین مولفه شکل دهنده سیاست و تنها انتخابات درون سرزمین اشغالی است (انتخابات شهرداری ها هم برگزار می شود که اهمیت چندانی ندارد). گفتنی است لیست های انتخاباتی کنست که با رای مستقیم صهیونیست ها انتخاب می شوند نخست وزیر را انتخاب می‌کنند.

در آخرین انتخابات کنست که سال 2020 برگزار شد، 35 کرسی از 120 کرسی به زنان رسید، یعنی حدود 29 درصد. رقمی که اگر با دیگر پارلمان های اسرائیل مقایسه شود نشان می دهد که رقم بی سابقه ای است. نقش زنان در ابتدای اعلام تشکیل جعلی اسرائیل (دهه 40 و 50 میلادی) حدود 10 درصد بود. این رقم در دهه های 70، 80 و 90 میلادی نه تنها بیشتر نشد بلکه کاهش هم یافته و به 7 تا 11 صندلی از 120 صندلی(زیر 10 درصد) رسیده بود.

اما از سال 2000 متاثر از فضای بین المللی تعداد زنان به مرور افزایش یافت. تا اینکه در سال 2015 به 29 کرسی رسید. اما در انتخابات های اخیر این رقم افزایش قابل توجه داشت و به 30 کرسی هم رسیده است. البته ذکر این نکته هم ضروری است که در انتخابات اخیر 30 زن مستقیم از لیست های انتخاباتی وارد کنست شدند. اما به واسطه قانونی که به وزرا اجازه می دهد از کنست انصراف داده و هم لیستی آنان جایگزین شان شود، اکنون تعداد زنان در پارلمان 35 نفر است.

جدول زیر افزایش حضور زنان در پارلمان از سال 2000 به این سو را نشان می دهد

مرکز دموکراسی اسرائیل با مقایسه رتبه رژیم صهیونیستی در مقایسه با دیگر پارلمان های جهان در نسبت کرسی های اشغال شده از سوی زنان، معتقد است نمره خوبی علی رغم رشد کرسی ها در سال های اخیر کسب نمی‌کنند. براساس آمار درصد کرسی های زنان در پارلمان ها، اسرائیل در سال 2021 در رتبه 61 از 190 کشور جهان و رتبه 23 از 38 کشور عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) است.

جدول زیر 38 پارلمان نخست در رتبه بندی نقش آفرینی زنان را نشان می دهد:

زنان در لیست های انتخاباتی

همانگونه که گفته شد نظام انتخاباتی اسرائیل، لیستی است. یعنی لیست هایی برای انتخابات معرفی میشوند و صهیونیست ها با رفتن به پای صندوق به لیست مورد نظر رای میدهند. لذا تعداد زنان، رای مستقیم رای دهندگان نیست و به تعداد زن های درون لیست، و قرار گرفتن آنها در بالای لیست بستگی بسیاری دارد. چون ممکن است لیستی حتی ده زن هم درون خود قرار داده باشد. اما درصد آرای کسب کرده آن 7 نفر باشد و 7 نفر نخست لیست هیچ زنی قرار نداشته باشد و آن 10 زن درون لیست به کنست راه نمی یابند.

جدول زیر تعداد زن های راه یافته از هر لیست براساس انتخابات اخیر و مقایسه آن با تعداد مردان را نشان می دهد:

آماری که نشان می دهد حزب لیکود به رهبری نتانیاهو با اختلاف با 8 زن نقش جدی ای در حضور 30 زن راه یافته به پارلمان در انتخابات اخیر داشته. از سوی دیگری احزاب تندرو شاص( SHAS) و اتحاد یهودی توراه(UTJ) هیچ زنی در لیست راه یافتگانشان نیست. اما حزب چپ گرای کار (LABOR PARTY) از 7 نفر راه یافته خود را 5 سهمیه به زنان اختصاص داده است. از نکات قابل توجه پررنگ شدن حضور همجنس بازان در لیست هاست؛ مثل حضور 3 نفر در حزب آینده اینجاست به رهبری نفتالی بنت(YESH ATID).

وزیران زن در کابینه؛ رکورد عجیب نفتالی بنت

وضعیت زنان در کابینه اسرائیل تا سال 2000 چندان جالب نیست و تنها 4 زن شولامیت آلونی (1974)، سارا دورن (1983)، شوشانا آربلی-آلموزلینو (1986) و اورا نامیر (1992)[4] به کرسی وزارت خانه های گوناگونی رسیده بودند. رکورد تعداد زنان تا پیش از کابینه اخیر نفتالی بنت که به 9 وزارت خانه از 27 کرسی(33 درصد) رسانده تنها 4 کرسی بوده است. لذا نفتالی بنت یک رکورد بسیار ویژه محسوب می شود. اما با همه این ها جز برهه ای که تزیپی لیونی بین سال های 2006 تا 2009 وزیرخارجه رژیم صهیونیستی بوده، هیچ وزیر زنی برای وزارت خانه های حیاتی یعنی وزارت دفاع، دارایی و وزارت خارجه انتخاب نشده است.

جمع بندی

مرکز دموکراسی اسرائیل ضمن مدنظر قرار دادن تعداد وزرای زن در کابینه نفتالی بنت که در مقایسه با دیگر کابینه ها رکوردی استثنایی است، نتیجه گرفته است که رشد نقش آفرینی زنان در سیاست اسرائیل بسیار کندتر از دیگران و فضای بین المللی است و با مقایسه با نقش زنان در پارلمان و نخست وزیر جمع بندی کرده است که اسرائیل در این حوزه نمره قابل قبولی کسب نمی‌کند.

ضمن آنکه هرچند ابراز امیدواری کرده با تغییر جدی برخی نشانه ها مثل تعداد وزاری زن در کابینه اخیر یا افزایش تعداد اعضای پارلمان زن در سال های گذشته، اما آمار عجیبی در خط پایانی گزارشش ارائه کرده و به نوعی ریشه عدم تعامل با زنان در سیاست اسرائیل را جدی تر از اینها می‌داند. براساس آمار های جهانی، برابری دستمزد زنان و مردان در سرزمین های اشغالی بسیار فاجعه و در رتبه 105 جهانی و در میزان نقش آفرینی زنان در پست های مدیریتی 66 ام جهان است.

پانوشت:

[1] نوذر شفیعی، مطالعه تطبیقی نقش جنسیت در سیاست از منظر فمینیسم و اسلام، فصلنامه علمی مطالعات فرهنگیدوره 10، شماره 24 – شماره پیاپی 24، خرداد 1394، صفحه 99-125

[2] https://en.idi.org.il/articles/38427

[3] https://www.oecd.org/about/document/ratification-oecd-convention.htm

[4] Shulamit Aloni (1974), Sarah Doron (1983), Shoshana Arbeli-Almozlino (1986), and Ora Namir (1992)

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا