تاریخچه مرکز اسلامی هامبورگ در کتاب «مسجد آبی آلمان»
علی اکبری
تاریخ دانان و تحلیل گران جریانات فکری، سیاسی برای حوزه علمیه قم دو دوره مهم ذکر میکنند. دوره هایی که شاهد بزرگترین و بیش ترین تحولات حوزوی و اجتماعی بوده است.
الف) دوره آیت الله حائری یزدی معروف به آیت الله موسس (۱۲۳۸-۱۳۱۵ش) که احیاء و پیشرفت حوزه علمیه قم از برکات دوره زعامت ایشان بود.
ب) دوره مرجعیت آیت الله بروجردی(۱۲۵۴-۱۳۴۰ش)، که پس از زعامت مراجع ثلاث در قم رقم خورد. دوره ای که علاوه بر تحولات در سیستم و روش آموزشی حوزه، و توجه به تبلیغ مذهبی بصورت خاص، به دو امر مهم دیگری نیز اهتمام ویژه ای شد:
1- تقریب بین مذاهب اسلامی که تاسیس دارالتقریب مصر، و صدور فتوا بر جواز تقلید از تشیع به عنوان یکی از فرق اسلامی از جانب شیخ شلتوت(مفتی الازهر) که از نتایج توجه و دغدغه مرجعیت در این مساله بود.
2- تاسیس مسجد امام علی(ع) و مرکز اسلامی هامبورگ، که مهمترین مسجد در آلمان به شمار میرود. مسجدی که بدون مبالغه عامل تغییر و تحولاتی در حوزه معرفی و تببین اسلام و تشیع در اروپا، و هم چنین آغازی بر فعالیت های مذهبی- اجتماعی مهم در هامبورگ به حساب می آید. این نتایج را می توان با شناخت از مدیران مرکز اسلامی، همچون آیت الله بهشتی، مجتهد شبستری، آیت الله سید عباس قائم مقامی، آیت الله رمضانی و… که در طول ۵۰ سال گذشته مشغول به خدمت در آن مرکز بودند، فهمید.
با اینکه بیش از ۵ دهه از زمان تاسیس این مرکز می گذرد، اما متاسفانه جامعه عمومی و مذهبی ما، و حتی حوزویان بالاخص مبلغین بین الملل از این قشر، هنوز شناخت دقیق و عمیقی از این مرکز مهم، و فعالیت و دستاورد هایش ندارند. ضعفی که شاید علتش به مسئولین مربوطه به این نهاد دینی، برمیگردد. یقینا در طول این مدت می طلبید تا دست اندرکاران مرکز کمر همت بسته و براساس تاریخ شفاهی، و اسناد مربوطه حداقل محتوایی جامع از زوایای مختلف تاریخی و فعالیت های مرکز اسلامی، ارائه بدهند. یقینا مرکز اسلامی هامبورگ، میتواند به عنوان الگویی مناسب از نسخه تبلیغ اسلام در غرب، مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد.
خلا این کار موجب شد، تا در دوره ریاست آیت الله رمضانی کار تاریخ نگاری مرکز اسلامی و مسجد امام علی(ع) توسط حجت الاسلام دکتر حمیدرضا ترابی، رقم بخورد. حاصل سه سال زحمات پژوهشی و مطالعاتی ایشان برپایه اسناد و تاریخ شفاهی، کتابی در قالب ۶۰۰ صفحه با عنوان مسجد آبی آلمان را به ارمغان آورد که در سال۱۳۹۴ در جشن پنجاه سالگی مرکز اسلامی، از آن رونمایی شد.
مسجد آبی آلمان، در صدد است تا برپایه بیش از ۱۰۰ سند و مصاحبه های مختلف از افراد مرتبط با مرکز، به سوالات مخاطبان در حوزه رسالت، تاریخ و فعالیت های مرکز پاسخ شفاف و مستند ارائه بدهد. سوالاتی از قبیل :
تاسیس مسجد و مرکز اسلامی از کجا و توسط چه کسانی رقم خورد؟
مشی و سیاست مرکز در فعالیت هایش چه بوده و آیا با تغییر امام جماعت و رییس مرکز، این سیاست ها نیز دچار تغییر می شده است؟
نحوه تعامل مرکز با ادیان و دیگر مذاهب در آلمان به چه شکلی است ؟
نوع فعالیت ها و خروجی های مرکز اسلامی از چه سنخی است؟
چه ارتباطی بین مسجد امام علی، و مرکز اسلامی و هم چنین آکادمی اسلامی برقرار است؟
رابطه مرجعیت با مرکز اسلامی به چه شکلی است؟
آیا مرکز دارای تشکیلاتی ساختاری خاصی هست ؟ اساسنامه آن بر چه نگاهی تدوین شده است؟
خروجی و دستاورد خاص هر دوره از ریاست مرکز چه بوده است؟
نوع تعامل ایرانیان مقیم آلمان با مرکز در طول این مدت، چگونه بوده است؟
نویسنده کتاب معتقد است که اثر حاضر نه تنها شامل تاریخ مسجد امام علی(ع) و مرکز اسلامی هامبورگ است، بلکه در حقیقت تاریخ حضور اسلام اهلالبیت(ع) در اروپا را نشان میدهد و مخاطبان اصلی آن محققان و پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان هستند.
مسجد آبی المان در یک مقدمه و چهار فصل تبیین شده است :
مقدمه : شناخت کشور آلمان
فصل اول : مسجئ و مرکز اسلامی هامبورگ در گذر تاریخ
فصل دوم : اهداف و رسالت ها
فصل سوم : ارتباطات مسجد و مرکز اسلامی هامبورگ
فصل چهارم : فعالیت ها و خدمات
100 سند و بیش از ۵۰۰ قطعه عکس تاریخی، از جمله برجستگی های کتاب است، که مخاطب را از نزدیک با تاریخ مرکز اسلامی آشنا می کند. اثر مذکور در ۶۰۸ صفحه بصورت رقعی توسط انتشارات صحیفه معرفت در قم به چاپ رسیده است.