بشیر شو؛ هابِ هویتِ ضد مقاومت (۳)

صبا اسداللهی، مدیر میز عراق شعوبا

در گزارش دوم [اینجا]، به بستر روانی اجتماعی عراق پسا ۲۰۱۴ بعنوان بستر شکل گیری و تداوم بشیر شو و تحرکات رسانه ای امثال آن پرداختیم. در یادداشت پیش رو بعنوان سومین و آخرین گزارش از پرونده بشیر شو، فرایند ادراک‌سازی علیه «مقاومت» توسط جریان رسانه ای غرب‌گرا و برنامه بشیر شو بعنوان مصداقی از آن، بررسی شده است.

از گروه های مقاومت به مثابه یکی از بازیگران فعال در صحنه عراق، همواره به اقتضاء شرایط سیاسی اجتماعی این کشور و عملکرد گروه های مقاومت در آن، روایت های مختلفی وجود داشته و همچنان وجود دارد. با شکل‌گیری دولت خلافت (داعش) در عراق سال ۲۰۱۴، جامعه عراق به معنایی واحد و در برگیرنده تمام خرده‌شبکه های اجتماعی هویت‌محور، تهدیدی بالفعل در مقابل خود حس کرد. تهدیدی در خشن ترین و شنیع ترین حالت آن، برای جان و مال و ناموس عراقی. کمی از ۲۰۱۴ نگذشته بود که در روز شانزدهم ژوئن آن سال(مصادف با ۱۴ شعبان)، فتوای جهاد توسط مرجعیت اعلای شیعیان عراق، آیت الله العظمی سیستانی حفظه الله مبنی بر وجوب کفائی مقاومت علیه دشمن تکفیری برای شیعیان عراق که بیش از ۶۰ درصد جمعیت آن را تشکیل می‌دهند صادر شد. این فتوا، سبب بسیج شدن شیعیان و بعضاٌ سایر مذاهب و حتی اقلیت های دینی در عراق گردید. این رخداد، روح مقاومت را در جامعه عراق دمید و مقاومت به معنای شامل و موسع آن، که در مقابل یک «دیگری» خصم تعریف می‌شد، خواست و هدف اکثریت شد.

پس از شکست داعش در سال ۲۰۱۷، عراق مانده بود و دنیایی از ویرانی های شهرها و روحیه انسان عراقی‌، که در طول جنگ، چیزی یا کسی را از دست داده بود و رعب و وحشت و تنش، هم‌بالین هر لحظه او بود. در این شرایط و برای تسکین این ویرانی های روحی که همه و همه، از درگیری هایی با پوشش دین و الِمان های مذهبی نشات گرفته بود، فضای اجتماعی عراق به سمت تولید و عرضه انواع محتواهای سرگرم‌کننده مانند فیلم، سریال،‌ موسیقی و پلتفرم های برنامه های سرگرم کننده تلویزیونی رفت. بطوریکه از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰، شاهد تاسیس شبکه های ماهواره ای پرمخاطب utv و mbc  العراق هستیم. دو شبکه ای که رویکرد غرب‌گرا و ضدمقاومت دارند و تولیدات سرگرم کننده آن‌ها با توجه به بهره‌مندی از «نظام توزیع رسانه ای» قدرت‌مند، در رسانه های اجتماعی همچون فیس‌بوک، یوتیوب و اینستاگرام نیز در حال جولان است. بعبارت دیگر، اتمسفر رسانه ای عراق پسا ۲۰۱۷، به الگوی ذائقه و سبک زندگی بین المللی(بخوانید غربی) نزدیک و نزدیک تر می‌شود. در این میان، مقاومت عراق در معنای مشخص و محدد آن، که حالا دیگر همچون سالهای نبرد با داعش، محبوب عراقی ها نبود، در دام یک بازی هوشمندانه طراحی شده توسط جبهه مقابل خود افتاد. طرحی با هدف القاء یک دوگانه بسیار خطرناک در جامعه عراق که فراگیر شدن آن، بنیان های حضور و نقش‌آفرینی گروه های مقاومت در عراق را دچار تزلزل می‌کند؛ «مقاومت-رفاه مردم» و «مقاومت-امنیت مردم» و نهایتاً «مقاومت-خواست مردم».

حالا دیگر گروه های مقاومت، نیروهای نیابتی و به عبارتی دیگر، مزدوران قدرت های منطقه ای «بازنمایی» می‌شدند که عراق را، به میدان جنگ با آمریکا بدل کرده اند. میدان جنگی که یک روز این‌ها به نمایندگی از ایران، سفارت امریکا در عراق و کاروان های لجستیک امریکایی در شهرهای عراق را طعمه حریق می‌کنند و روز دیگر، آن‌ها در پاسخ،‌ یکی از بلندپایه ترین مقامات نظامی ایران را در فرودگاه بغداد زمین‌گیر می‌کنند…

این یعنی بازتعریف صحنه عراق، به شکل صحنه جنگی که سود آن را قدرت های خارج از عراق خواهند برد اما دود آن به چشم جسم و روح عراقی هایی خواهد رفت که کشورشان صحنه جنگ های نیابتی شده است‌!

جبهه غرب‌گرا پس از ارائه و تثبیت این انگاره ادراکی، گامی فراتر برداشته و پروژه فشار چند جانبه سیاسی و ادراکی-رسانه ای «خلع سلاح مقاومت» را کلید زده است؛ سلاح منفلتِ در دستان این گروه های مخل امنیت و رفاه مردم عراق باید به حکومت تسلیم شود!

اثرگذاری این روند ادراک‌سازانه در صحنه سیاسی عراق امروز را می‌توان در اظهارات رجال سیاسی عراق، از الکاظمی تا مقتدی صدر دید. آن‌ زمان که برای محبوب تر شدن نزد عراقی ها، در لزوم خلع سلاح شدن میلیشیات! نطق غرایی ایراد می‌کنند و بر همین مبنا، از طرف های عراقی امتیاز می‌گیرند.

بشیر شو در این صحنه، صرفاً بخشی از این جو غالب رسانه ای عراق است که در جهت تثبیت این انگاره های ادراکی، نقشی جدی و الهام‌بخش برای دیگران ایفا می‌کند و سهمی جدی در تثبیت دال های مرکزی و پیرامونی ضد مقاومت همچون «فاسد بودن بدنه گروه های مقاومت» دارد. انگاره ای پیرامونی که یکی از نمونه های آن را نیز می‌توان در بخش استندآپ کمدی این برنامه، در بزرگ‌نمایی بودجه حشد الشعبی و گروه های مقاومت دید،‌ که سناریو و اجرای حرفه ای احمد البشیر ،‌ به تثبیت انگاره فساد مالی حشدالشعبی و گروه های مقاومت در قلوب و اذهان، دامن می‌زند.

در این میان، ضعف ساختاری نهادینه شده ای که در زمینه قدرت نرم و استفاده از ظرفیت های آن، که نه تنها در میان گروه های مقاومت بومی عراق، بلکه در کل جبهه مقاومت ریشه دوانده نیز،‌ به تثبیت این دوگانه ها در جامعه عراق دامن زده و می‌زند، که در صورت عدم ایجاد تحولی در سطح کلان و راهبردی، سرنوشتی نه چندان روشن در انتظار جبهه مقاومت در عراق خواهد بود…