مشاهدات میدانی یک ایرانی از اوضاع لبنان؛ لبنانی‌ها قائل به توطئه خارجی‌اند
سامان اقدامی
یک: لبنان، کشور بحران هاست. انفجار، جنگ، فساد، بیماری…
خلاصه، کم تر بحرانی است که مهمان لبنان نشده باشد. «بحران ارزی» ورژن جدید «بحران لبنانی» است. ارزش پول لبنان بعد از حدود بیست و پنج سال به شدت کاهش یافته است. حدود ۴۰۰درصد! به زبان ساده تر، ارزش دلار آمریکا در لبنان، در بیست و پنج سال گذشته، همواره قیمتی ثابت داشت، حدودا دوهزار لیره. اما از حدود دو سال پیش روند افزایشی دلار آغاز شد و امروز رسیده است به هشت هزار لیره. و کارشناسان معتقدند این روند ادامه دارد و احتمالا ۱۵هزار را نیز رد خواهد کرد. نتیجه این امر، بالارفتن قیمت ها، احتکار کالا، پایین آمدن خدمات اجتماعی، بالا رفتن نارضایتی ها و… بوده است. برای مثال: برق؛ نیروگاه های برق لبنان، بودجه کافی ندارند برای خرید بنزین. لذا خدمات برق ارائه نمی دهند. پس مردم مجبورند از موتوربرق استفاده کنند. موتور برق هم گازوئیل می خواهد. بدبختی این است که گازوئیل هم پیدا نمی شود! و در نتیجه، مردم بی نوا در گرمای تابستان می مانند بی برق.
دو: لبنان، کشوری است به شدت مصرف گرا؛ و در تولید، به شدت ضعیف. بنابراین بخش عمده این مصرف، بر دوش واردات است. و باز بخش زیادی از این واردات بر دوش دریای نیلگون مدیترانه. در واقع بندر بیروت، نبض اقتصادی لبنان است که واردات عمده کالاهای مصرفی رابه عهده دارد.
سه: حالا وسط بحران اقتصادی، و در اوج نارضایتی مردم، به یک باره انفجار بزرگی رخ می دهد. کجا؟ در بندر بیروت. همانجا که شریان اقتصادی بیروت است و قرار است مردم را از گرسنگی نجات دهد. و با چنین حجم انفجاری بعید است این بندر تا هفت هشت ماه دیگر سرپا شود. خصوصا با توجه به ضعف حکومت لبنان در بازسازی. و این یعنی کمبود شدید واردات؛ و بالا رفتن قیمت کالاها و افزایش بحران اقتصادی و… در واقع اقتصاد لبنان، همین یک ضربه را کم داشت برای ناک اوت شدن؛ که خورد. بد هم خورد!
چهار: اما سوال اساسی این جاست: عکس العمل مردم، پس از انفجار چه بوده و چه خواهد بود؟ بنده بر اساس مشاهدات میدانی و نیز پیگیری رسانه ها، چند حالت رفتاری از رفتار مردم لبنان را بیان می کنم؛ که مهم ترین حالاتشان است در این روزهای پر التهاب.
الف: دردهای مشترک:
یک: هم دردی: آن چه بین همه مردم مشترک است، ناراحتی از این حادثه و هم دردی بامصیبت زدگان آن است. این اتفاق، همیشه در لبنان رخ نمی دهد. زیرا بسیاری از انفجارها و جنگ ها و تخریب ها به نفع یک گروه است و به ضرر دیگر گروه. حال آن که این انفجار، یک تراژدی ملی است.
دو: انتقاد از اهمال: همه مردم معتقدند اهمال رخ داده است. وجود این حجم از مواد منفجره حکم انبار باروت را دارد. آن هم کجا؟ در بندری که مرکز واردات است . بماند که هر کس این اهمال را به گروهی نسبت میدهد.
سه: نگرانی از آینده: دیگر مساله مشترک، نگرانی از آینده است. شوخی نیست! بندری نابود شده است که مرکز واردات دریایی لبنان بوده است. البته شدت این نگرانی و عکس العمل حاصل از آن، بین گروه های مختلف متفاوت است.
ب: چه کسی مقصر است؟
یک: حزب الله و دیگر هیچ: این تقریبا پای ثابت همه بلاهای خاک بلاخیز لبنان است! اتفاقی نیست که در لبنان بیفتد و یک عده حزب الله را محکوم اساسی ندانند! یعنی امثال حریری و جعجع و جمیل و دیگر مخالفان حزب الله؛ و به تبع آن ها، طرفدارانشان.
دو: همه کس جز حزب الله: از آن طرف نیز، برخی حزب الله را بری می دانند. و معتقدند نقش حزب الله در قدرت سیاسی لبنان، به قدری نیست که بتوان آن را محکوم کرد. بلکه آن جا که حزب الله نقش داشته، به خوبی وظیفه اش را انجام داده است. این ها عمدتا شیعیان و یا هم پیمانان حزب الله و دوستداران سید هستند.
سه: انتقاد به حزب الله: این ها نه همه مشکلات را زیر سر حزب الله می دانند و نه آن را بری می خوانند. بلکه معتقدند نمایندگان حزب الله در مجلس و هم پیمانان او در دولت، بی تقصیر نیستند. از وضع اقتصادی گرفته تا انفجار اخیر. صاحب این تفکر نیز شیعیان و دیگر طرفداران حزب الله هستند.
چهار: قدرت حاکمه: برخی نیز معتقدند مقصر این وضع، تمام قدرت حاکمه است. از حزب الله بگیر تا المستقبل و جریان ملی آزاد و… حتی برخی از شیعیان نیز معتقدند هر کس در سیاست است فاسد است می خواهد از هر حزب و طائفه و گروهی باشد.(لذا بین مقاومت حزب الله و سیاسیون آن، تفاوت قائلند)
ج: دخالت خارجی: حقیقت این است که اکثر مردم لبنان معتقدند این اتفاق فقط یک انفجار ساده نبود. بلکه حمله و توطئه خارجی در کار است. که این جا نیز به دو دسته عمده تبدیل میشوند:
یک: عده ای که آمریکا و اسرائیل را عامل اصلی می دانند. که اکثریت مردم لبنان هستند. (حتی برخی که مقصر اصلی را حزب الله می دانند، معتقدند پای آمریکا در میان است.)
دو: عده ی قلیلی که هم پیمانان حزب الله را عامل اصلی می دانند. و در راس آنها ایران را.
آینده لبنان
این روزها، رایج ترین احساس لبنانی ها در باره آینده «حیرت» است. برای خیلی ها باور آن چه می بینند سخت است. شهروند لبنانی که همه عمرش خوب خورده و خوب پوشیده، حالا باید با سخت ترین بحران های اقتصادی روبه رو شود. خطر گرسنگی در پیش است. خطر بی پولی، ناامنی و… در این وضع تنها کسی که اکثر مردم صداقتش را باور دارند سیدحسن نصرالله است. و او هم که وعده داده است که «نه می میریم و نه گرسنه می شویم.» لذا منتسبان به حزب الله و دوستداران سید خوش بین تر هستند نسبت به آینده. حتی آنها که میانه خوبی با حزب الله ندارند نیز خوش بین هستند. نه به خاطر تحلیل روندهای گذشته و آینده. بلکه به خاطر کلام سید. هر چه باشد او سید حسن نصرالله است. مردی که «یصدّقه العدو قبل الصدیق»
