طرح «الحاق کرانه باختری به اسرائیل» در یک نگاه

محمدمحسن فایضی

حدود دو هفته پیش بود که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرد که الحاق بخش‌های جدیدی از کرانه باختری به اراضی اشغالی یکم ژوئیه (۱۱ تیرماه) انجام خواهد شد.  پس از سخنان نتانیاهو، گانتز خواستار زمینه‌سازی برای اجرای طرح الحاق کرانه باختری شد. روزنامه عبری زبان معاریو اعلام کرد که بنی گانتز وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به آویو کوخاوی رئیس ستاد مشترک ارتش دستور داده تا در اتخاذ تدابیر امنیتی لازم برای اجرای طرح الحاق کرانه باختری و منطقه غور اردن تسریع کند.

«الحاق کرانه باختری به اسرائیل» به چه معناست؟

اما حال سوال اصلی آن است که الحاق کرانه باختری رود اردن به اسرائیل به دنبال چیست و در صورت اجرایی شدن چه اتفاقی خواهد افتاد. به طور خلاصه میتوان گفت این طرح به دنبال رسمی کردن الحاق شهرک‌های ساخته شده یهودیان در بخش‌های کرانه باختری فلسطین به عنوان بخشی از خاک رژیم جعلی اسرائیل است. برای درک صحیح از چیستی این طرح ابتدا باید نگاهی به وضعیت کنونی کرانه باختری فلسطین انداخت. همانگونه که می دانیم کرانه باختری و نوار غزه حداقل بر روی کاغذ تنها مناطق باقی مانده از سرزمین فلسطین اند که در اشغال صهیونیست ها درنیامده و جزو سرزمین های رژیم جعلی در جهان شناخته نمی شوند.

برای درک وضعیت کرانه باختری باید به سازش بزرگ و تاریخ‌ساز اسلو گریزی زد. طی سازش اسلو در سال 1993 کرانه باختری فلسطین به سه منطقه؛ «الف»، «ب» و «ج» تقسیم شد. منطقه «الف» که تنها 20 % کرانه باختری را شامل می شود، مناطقی است که  مدیریت سیاسی و امنیتی آن به صورت کامل آن با تشکیلات خودگردان به نمایندگی از فلسطینی هاست. البته گفتنی است که حتی در این مناطق طرف فلسطینی حق ارتش ندارد و لذا ما تنها شاهد حضور پلیس فلسطینی برای کنترل امنیت هستیم. منطقه دوم در تقسیم بندی کرانه باختری براساس سازش اسلو مناطق «ب» هستند که حدود  20 % کرانه باختری را تشکیل می دهند. این مناطق از نظر سیاسی با مدیریت طرف فلسطینی است ولی کنترل امنیتی آن با حضور اسرائیل تحقق می یابد.

اما بخش زیادی از کرانه باختری در همان اسلو به صورت دوفاکتور به اشغال رژیم صهیونیستی در آمد. براساس اسلو مناطق سومی در کرانه باختری که به مناطق  «ج» مشهور شدند و نزدیک به 62 درصد از کل کرانه را هم شامل می شوند، در کنترل اداری و امنیتی اسرائیل قرار گرفت. در آن توافق قرار بر این بود که با عقب نشینی اسرائیل از شهرک ها و تداوم مذاکرات، اسرائیل از کل کرانه باختری و نوار غزه عقب نشینی کند و دولت فلسطینی تشکیل شود که تاکنون محقق نشده است.

حال که سخن از الحاق کرانه باختری به رود اردن است، نتانیاهو قصد دارد نیمی از «ج» یعنی 30% کرانه باختری را ضمیمه کشور جعلی اسرائیل کند تا بخش دیگری از خاک فلسطین در اسناد داخلی و خارجی رژیم جزو اسرائیل جعلی نامیده شود. از منظر حقوقی این اتفاق چیزی شبیه به اعلام ترامپ در پذیرش اشغال جولان سوریه به عنوان خاک اسرائیل است. در این طرح تندروهای صهیونیستی به دنبال رسمی کردن بخش شهرک های ساخته شده در کرانه باختری به عنوان جزئی از خاک رژیم جعلی اند. لذا این طرح بسیار حائز اهمیت است. در صورت عملیاتی شدن این اتفاق به جرات می توان از پایان امکان تحقق یک دولت فلسطینی در سرزمین های فلسطین سخن گفت. گفتنی است اسرائیل تاکنون 85% از خاک فلسطین را اشغال کرده است.

اسرائیلی ها چه می اندیشند؟

بر اساس نتیجه نظرسنجی انجام شده توسط یک مرکز پژوهشی در بیت‌المقدس موسوم به «موسسه دمکراتیک اسرائیل» ۵۰ درصد از شهروندان اسرائیلی از پروژه الحاق حمایت می‌کنند، ۳۱ درصد مخالف آن هستند و ۱۹ درصد نیز دیدگاه خاصی در این خصوص ندارند.

این نظر سنجی که نزد ۷۱۱ نفر انجام شده همچنین نشان می‌دهد حدود ۵۷ درصد شهروندان یهودی اسرائیل حامی طرح یاد شده هستند و نرخ موافقت با این طرح نزد رای‌دهندگان احزاب افراطی ارتدکس با گرایش راست رادیکال بین ۷۵ تا ۸۱ درصد است.

آمار نشان می دهد که صهیونیست ها و جامعه اسرائیل روز به روز به سمت راست گرایی و ایده اشغال کامل فلسطین سوق پیدا می کند. اما در کنار این رویکرد، بسیار با چشمانی نگران به آینده امنیتی خود مینگرد. به موجب نتیجه این نظرسنجی اکثریت پرسش‌شوندگان اسرائیلی که میزان آنها ۵۸ درصد عنوان شده معتقدند که الحاق اراضی کرانه باختری زمینه تحقق انتفاضه سوم را فراهم می‌کند.

بر اساس پژوهشی که کانون مطالعات قومی دانشگاه تل آویو به عمل آورده، 51 درصد از اسرائیلی‌ها مخالف الحاق یکطرفه کرانه باختری به رژیم صهیونیستی هستند  و تنها 27 درصد با این مساله موافق هستند.

احتمال تعویق الحاق رسمی در سایه نگرانی ها و واکنش ها

اما هرچه به تاریخ معین شده از سوی نتانیاهو برای اجرایی شدن الحاق بخش دیگری از فلسطین به دولت اشغالگر قدس نزدیک می شویم تردیدها در خصوص زمان عملیاتی شدن آن افزایش می یابد. به طور نمونه وزیر آموزش دولت رژیم صهیونیستی از احتمال تعویق چند روزه یا چند هفته‌ای اجرای طرح الحاق مناطقی از کرانه باختری به اراضی اشغالی خبر داده است. زئیف الکین، وزیر آموزش دولت رژیم صهیونیستی در سخنانی گفت که ممکن است اجرای طرح الحاق بخشی از کرانه باختری و غور اردن به اراضی اشغالی به تعویق بیفتد. وی در این باره اظهار کرد: یکم ژوئیه اولین موعد الحاق است اما این احتمال وجود دارد که برای چند روز و حتی چند هفته به تعویق بیفتد.

هم چنین بسیاری از نگرانی های دولتمردان آمریکا با توجه به شرایط خاص منطقه ای و افزایش اعتراض کشورهای عربی به طرح خبر می دهند. روزنامه نیویورک‌تایمز  نوشته است: اگر دولت ترامپ با طرح معامله قرن به نتانیاهو درباره الحاق، چراغ سبز نشان داده بود الان احتمالا رنگ چراغ را به زرد تغییر داده است. دنیس راس، دیپلمات پرسابقه وکهنه‌کار آمریکایی می‌گوید، شواهد دال بر این است که بعد از سلسله مانورهای دیپلماتیکی که به نظر فشار بر مسوولان فلسطینی برای انجام مذاکرات جدید با اسراییلی‌ها بوده وقفه‌ای مشخص در رویکرد ترامپ در پرداختن به بحث داغ الحاق کرانه باختری پیش آمده است.

از نظر راس، رهبران عرب همسایه اسرائیل دولت ترامپ را به عقب نشینی از موافقتش با الحاق ترغیب کرده‌اند به این دلیل که الحاق منجر به نابودی توافقات امنیتی منطقه‌ای و سوق دادن فلسطینی‌ها به اردن و ناامید کردن هرگونه امید به مذاکرات آینده می‌کند. برخی مقامات عرب و اسرائیلی گفته‌اند نباید دست به این کار زد یا دست کم در این شتاب کرد. این روزنامه اضافه می‌کند: مسوولان دولت ترامپ از اهمیت تاریخ مشخص شده می کاهند و اشاره می‌کنند الحاق احتمالاً به تعویق بیفتد.

گفتنی است اروپایی ها هم به شدت با این طرح مخالفت کرده اند. در بیانیه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آمده است: «اتحادیه اروپا از دو طرف می‌خواهد که بار دیگر بر تعهد خود پایبند باشند و از هر گونه اقدام یک جانبه و مغایر با حقوق بین الملل که به تشدید تنش‌ها کمک کند، امتناع ورزند. در این بیانیه همچنین تصریح شده است: «اتحادیه اروپا به ویژه نگران اظهاراتی است که به نوعی از تلاش برای الحاق دره اردن و دیگر بخش‌های کرانه باختری رود اردن به خاک اسرائیل خبر می‌دهد.» جوزپ بورل در ادامه اینگونه هشدار می‌دهد: «اتحادیه اروپا با استناد به حقوق بین المللی و قطعنامه‌های سازمان شورای امنیت سازمان ملل متحد، حاکمیت اسرائیل بر آن بخش از سرزمین‌هایی که پس از سال ۱۹۶۷ به اشغال درآمده را به رسمیت نمی‌شناسد. اقدام‌ برای ضمیمه کردن این اراضی به خاک اسرائیل در صورت اجرایی شدن بی شک با اعتراض و انتقاد‌هایی همراه خواهد شد.»

هم چنین گفتنی است روسیه از رژیم صهیونیستی خواسته در طرح الحاق کرانه باختری و منطقه غور اردن بازنگری کند. شبکه عبری زبان کان به نقل از سفارت روسیه در تل آویو بیان کرد که مسکو بخاطر این طرح نگران است. میخائیل جرگینیا از مسئولان ارشد سفارت روسیه تاکید کرد که مقامات روسی در دیدارها و تماس‌های صورت گرفته با مسئولان اسرائیلی نسبت به پیامدهای اجرای این طرح هشدار داده‌اند. جرگینیا تصریح کرد که ارتباط منطقه‌ای یکی از شروط تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرزهای سال 1967 است، حال آنکه این طرح موجب ازهم گسیختگی اراضی فلسطینی می‌شود.

جمع بندی

طرح الحاق کرانه باختری در عملیات و میدان سال هاست اتفاق افتاده است؛ اما آنچه در ماه های اخیر دنبال می شود، رسمی کردن و اشغال گری رسمی بخش های دیگری از کرانه باختری است. تاکنون در خصوص شهرک ها و مناطق «ج» کرانه باختری چه در اسناد داخلی و چه خارجی اسرائیل و دیگر کشورها این مناطق جزو فلسطین محسوب می شدند اما در صورت اجرایی شدن الحاق رسما بخش دیگری از کرانه باختری (حدود 30 درصد) اشغال خواهد شد.