تحلیل مسائل روزحوزه خلیج فارسکشور شناخت

دامان قطر و ترکیه هم در رابطه با اسرائیل آلوده است!؛ محور مقاومت جایگاه خود را بازمی‌یابد؟

سیدرضا حسینی

بیشتر سایتها، خبرگزاری‌ها و افراد مساله عادی سازی روابط امارات و اسراییل را از دریچه منافع سیاسی و انتخاباتی ترامپ و نتانیاهو مورد توجه قرار داده اند و منافع هر کدام از سه طرف این قرارداد (آمریکا، اسرائیل، امارات) را بررسی کرده‌اند. این نوشته سعی می‌کند از دریچه جریانات منطقه‌ای و اهداف حاکمان ابوظبی به مساله نگاه کند.
این اقدام امارات با توجه به پیشینه‌ای که از این کشور در مسأله تطبیع (عادی سازی روابط با اسرائیل) سراغ داریم چندان عجیب و دور از ذهن نبود و  اشتیاق به این اقدام از سال‌ها پیش در رفتار حاکمان ابوظبی دیده می‌شد. بالاخره پس از سال‌ها روابط پنهانی دو طرف تصمیم گرفتند از این تصمیم پرده بردارند.

امارات متحده عربی تاکنون، مانند دیگر کشورهای عربی، رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی‌شناخت و در سال 1994 به جمع اجرا کنند‌گان تحریم رژیم صهیونیستی در چهارچوب اتحادیه عرب پیوست. با این حال در پشت پرده، روابط غیررسمی سیاسی و همکاری‌های امنیتی با این رژیم داشت و با درز کردن عمدی و سهوی این روابط، در حال طی کردن روند عادی سازی و کاهش حساسیت‌های مذهبی و عربی نسبت به این موضوع بود.

البته روند عادی سازی و تابوشکنی رابطه با رژیم غاصب اسرائیل تنها محدود به امارات متحده عربی نیست، بلکه دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از جمله بحرین، عمان، سعودی و حتی قطر را نیز شامل می‌شود. در سال‌های اخیر  اخبار متعددی از دیدارهای غیررسمی مقامات این کشورها با مقامات رژیم صهیونیستی منتشر و به ندرت تکذیب شده است.[1] برای مثال درباره امارات؛ در جولای 2016 «ایوب قارا» معاون وقت همکاری‌های منطقه ای اسرائیل و «اشتانتز» وزیر انرژی این رژیم و مسئول سابق پرونده ایران در دولت نتانیاهو بطور محرمانه به ابوظبی سفر کردند. در سال 2018 امارات با حضور نماینده ورزشی اسرائیل و پخش سرود ملی این رژیم در مسابقات جودو موافقت کرد. در ماه اکتبر همین سال وزیر فرهنگ اسرائیل از مسجد شیخ زاید بازدید و عکس‌های بازدیدش را در صفحه مجازی خود منتشر کرد. در سال 2019 نیز شبکه دوم تلویزیون اسرائیل اعلام کرد که پروژه خط لوله انتقال گاز بین اروپا و اسراییل احداث خواهد شد که امارات هزینه آن را بر عهده گرفته است![2] و مواردی از این قبیل که نمونه‌هایی از زمینه چینی‌ امارات برای از سر گرفتن روابط با اسرائیل بود. ارتباط یوسف العتیبه سفیر امارات در واشنگتن -چنانکه در ایمیل های لو رفته از او  موجود است- و محمد دحلان-مشاور سیاسی بن زاید- با اسرائیل و یهودیان مرتبط با آن هم روشن است.

امارات نه تنها در دوره شیخ زاید بلکه در دوره بن زاید هم کمک‌های مالی قابل توجهی به فلسطین نموده است. کمک‌های بن زاید در قالب‌های مختلفی از قیبل تخصیص پنجاه میلیون دلار برای پروژه آشتی ملی، ساخت مسکن برای آوارگان فلسطینی در سوریه، ساخت شهرک «شیخ خلیفه» در غزه، تامین برق غزه از مصر به مبلغ دو میلیون دلار، حمایت از برخی پروژه های کوچک، ، تامین هزینه سیستم‌های فنی و امنیتی گذرگاه رفح به ارزش پنج میلیون دلار و… بوده است.

البته دو کشور مصر و اردن به دلیل داشتن مرز مشترک و درگیری های مستقیم با اسرائیل از گذشته رابطه دیپلماتیک با این رژیم دارند. معاهده صلح و روابط دوجانبه میان مصر و اسرائیل در سال 1979 میان اردن و اسرائیل در سال 1994 امضا شده است. اما رابطه امارات با اسرائیل از این قبیل نیست. چرا که هیچ مرز مشترک، درگیری نظامی و… با آن نداشته است و پدر بن زاید یعنی شیخ زاید بن سلطان آل نهیان و بنیانگذار کشور امارات، یکی از حامیان آرمان فلسطین بود و این کشور تاکنون به اجماع ضداسرائیلی اتحادیه عرب -اگر چه به صورت ظاهری- پایبند بوده است.

جالب است بدانیم که امارات نه تنها در دوره شیخ زاید بلکه در دوره بن زاید هم کمک‌های مالی قابل توجهی به فلسطین نموده است. کمک‌های بن زاید در قالب‌های مختلفی از قیبل تخصیص پنجاه میلیون دلار برای پروژه آشتی ملی، ساخت مسکن برای آوارگان فلسطینی در سوریه، ساخت شهرک «شیخ خلیفه» در غزه، تامین برق غزه از مصر به مبلغ دو میلیون دلار، حمایت از برخی پروژه های کوچک، ، تامین هزینه سیستم‌های فنی و امنیتی گذرگاه رفح به ارزش پنج میلیون دلار و… بوده است.[3] اما یک دلار از این کمک‌ها به جریان‌های نظامی و گروهای مقاومت فلسطینی اعطا نشده و در جهت مبارزه با اسرائیل مصرف نشده است. بلکه تقریبا همه این کمک‌ها با اطلاع و رضایت رژیم صهیونیستی بوده و موجب هیچ تنشی میان امارات و اسرائیل نشده است.

موضع رسمی امارات درباره فلسطین، حمایت از تشکیلات خودگردان (فتح) و مخالفت با حماس است. اما در پس موضع با محمود عباس نیز همراه نیست. و از چندین سال پیش روابط خود با فتح  را نیز کاملا محدود کرده است.[4]

بن زاید برای فیصله دادن به موضوع فلسطین ابتدا سعی کرد با جذب یک مهره تاثیرگذار فلسطینی به نام محمد دحلان و به قدرت رساندن او در کرانه باختری به جای محمود عباس سونوشت مساله فلسطین را به دست بگیرد. اما شروع بهار عربی این پروژه را ناکام گذاشت.

جریان حامی اسلامگرایان چه خواهند کرد؟

جریان ترکی-قطری که باصطلاح حامیان اسلامگرایی و اسلام سیاسی در منطقه به شمار میروند در تقابل آشکاری با محور لیبرال سعودی-اماراتی قرار دارند. درست است که پس از تجربه شکست‌های متوالی در بهار عربی، اسلام سیاسی و اخوان المسلمین بسیار تضعیف شدند اما این جریان هنوز هم یک پای همه اتفاقات منطقه به شمار می‌رود. حداقل نباید قدرت رسانه ای این جریان را دست کم گرفت. قدرتی که در ماجرای قتل خاشقچی در سفارت عربستان در ترکیه، توانست بیش از یک ماه این موضوع را در تیتر یک خبری منطقه و حتی دنیا حفظ کند و مشروعیت نظام سعودی را به چالش بکشد. آیا این بار هم خواهد توانست از این اقدام امارات که به هیچ وجه کمتر از قتل خاشقچی نیست و مبارزه آشکاری با هویت دینی و تمامیت ارضی کیان عربی است علیه امارات بحران سازی کند یا آن را متوقف کند؟ پاسخ منفی است. چون خود ترکیه و قطر هم دامن‌شان به تطبیع با اسرائیل آلوده است. ترکیه با اسرائیل روابط رسمی و در آن سفارت خانه دارد و تبادلات اقتصادی آن دو بسیار بالاست. درباره قطر هم برای مثال یک دیپلمات بلندپایه قطری در فوریه 2018  فاش کرد که از سال 2014 تا کنون بیش از بیست بار به طور پنهانی به اسرائیل رفته است. یا در مسابقات تنیس دوحه، نماینده اسرائیل قهرمان شد و پرچم اسرائیل به اهتزاز درآمد[5].

هرچه نگاه‌ها متوجه اسرائیل و فلسطین باشد قطعا جبهه بندی واقعی تری در جهان اسلام شکل خواهد گرفت و محور مقاومت نیز خواهد توانست اعتماد دوباره شخصیت‌ها و جریان‌های اسلامی ضداسرائیلی جهان اسلام را که به دلیل درگیری‌های سوریه و عراق از دست داده است جلب کند.

به نظر می‌رسد تمرکز نگاه‌ها به مساله اسرائیل در واقعی‌تر شدن جبهه بندی‌ها به نفع جریان مقاومت خواهد بود. پس از انحراف بیداری اسلامی دشمن توانسته بود دعواهای مذهبی درون دینی را در منطقه شعله ور کند و محور مقاومت، اسلامگرایان اهل سنت و جریانات سلفی تکفیری را به جان یکدیگر بیاندازد که نتیجه آن در امان ماندن اسرائیل و سعودی و امارات از این حوادث بود.

امارات در این اوضاع با نمایش پیشرفت، ادعای طرفداری صلح و به دست گرفتن پرچم اسلام رحمانی توانست وجهه‌ی بسیار زیبایی از خود به عنوان «کشور اسلامی پیشرفته» در جهان عرب ارائه کند تا جایی که طبق نتایج یک مؤسسه نظرسنجی، طی سالهای متوالی، محبوب ترین کشور در میان جوانان جهان عرب شناخته شود. اما هرچه نگاه‌ها متوجه اسرائیل و فلسطین باشد قطعا جبهه بندی واقعی تری در جهان اسلام شکل خواهد گرفت و محور مقاومت نیز خواهد توانست اعتماد دوباره شخصیت‌ها و جریان‌های اسلامی ضداسرائیلی جهان اسلام را که به دلیل درگیری‌های سوریه و عراق از دست داده است جلب کند.

واقعیت این است که اماراتی که گاها مردم خودمان هم به تبع برخی سلبریتی‌ها و… مفتون برج‌ها و مراکز خریدش می شوند روی دیگری دارد که تاکنون کمتر دیده شده است. تنها یک جلوه از آن در جنایات یمن خود را نشان داد و جلوه دیگری از آن در فلسطین درحال رونمایی است. بی شک در آینده نیز از «آن روی امارات» بیشتر خواهیم دید و شنید.

پانوشت:

[1] http://alwaght.com/fa/News/135294/%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%81%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C>

[2] http://fa.alalam.ir/news/3914631/%D8%B5%D8%AF%D9%88%D8%B1-%DA%AF%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B4%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA

[3] امارات متحده عربی، سید حمزه صفوی، 110

[4] عصام مصالحه سفیر فلسطین در امارات در آبان 95میگوید:

“روابط ما با امارات تقریبا به قطع کامل رسیده و تلاش‌هایمان برای بهبود روابط با این کشور تاکنون ناموفق بوده است. ما منزوی هستیم و از اعضای سفارت فلسطین برای شرکت در مراسم دیپلماتیک دعوت نمی¬شود.”

[5] . https://farsi.alarabiya.net/fa/middle-east/2018/05/17/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81-%D9%82%D8%B7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%AD%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86-%D9%BE%D8%B1%DA%86%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%AE%D9%86%D8%AC%D8%B1-%D8%B2%D8%AF.html>

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا