عزاداری شیعیان اسماعیلیه بُهره در ماه محرم

“اسماعیلی‌های مستعلیه داوودی” یکی از بزرگترین فرق شیعی در هندوستان هستند که به “بُهره‌ها” شهرت یافته‌اند. هر چند که بُهره‌ها خود ترجیح می‌دهند از آنان با نام جامعه “شیعیان اسماعیلی طیبی” یاد شود ولی خود همواره نام “طایفه” را در گفت‎وگوهای محاوره‎ای به کار می‎برند. پیروان این فرقه تا امام صادق(علیه السلام) را قبول داشته و پس از آن به اسماعیل فرزند ارشد امام صادق(علیه السلام) اقتدا کردند. شیعیان اسماعیلیه، اسماعیل را امام هفتم خود می‎دانند. اسماعیل پنج سال پیش از شهادت امام صادق‌(علیه السلام) فوت کرد و اکنون مزارش در بقیع می‎باشد.

آنان در انجام مراسم سوگواری سالار شهیدان حضرت اباعبدالله(علیه السلام) اهتمام وزیده و همچون شیعیان اثنی‌عشری جلسات پرشوری را برگزار می‌کنند. علاوه بر این مطلب بهره‌­ها اهتمام خاصی به زیارت قبور ائمه دارند و در بازسازی و ترمیم عتبات مقدسه نیز تلاش­های بسیاری کرده‌­اند که مسجد کوفه در عراق یکی از نمونه‌­های بازسازی شده توسط بهره‌­های اسماعیلی است که معماری آن نیز برگرفته از سنت معماری بهره‌­ها می­‌باشد. 

متن زیر روایتی از برگزاری مراسم دهه اول محرم است که بهره­‌ها به آن عشره مبارکه می­گویند. این متن از وبگاه رسمی بهره‌های داوودی برداشت و خلاصه آن تقدیم می­‌گردد.

مسلمانان در سراسر جهان شهادت امام حسین را در این ده روز  با این اعتقاد که مایه برکت و وسیله‌ای برای تهذیب معنوی است، گرامی می‌دارند. به همین دلیل است این ده روز مبارکه نام­گذاری شده است.

مانند میلیون‌ها مسلمان در سراسر جهان، جامعه داوودی بهره تحت هدایت و رهبری الداعی المطلق ۵۳م، مفضل سیف الدین، این روز‌ها را به ذکر و مرثیه امام حسین اختصاص داده و از این حادثه عمیقاً معنوی، برکت طلب می‌کند. برای جامعه بهره داوودی، عشره مبارکه شبیه یک سیر معنوی، آموزشی و مادی به سمت رشد و توسعه است.

هر مرکز اجتماعی بهره­‌های داوودی در سراسر جهان میزبان این رویداد برای جماعت محلی خود با مجموعه‌ای از مجالس است که یک بار در صبح و یک بار در عصر برگزار می‌شود. در مجلس صبح، خطیب به ایراد خطبه می‌پردازد، در حالی که مجلس عصر معمولاً به مرثیه خوانی دسته جمعی می‌گذرد که همه کسانی که برای این مناسبت گرد آمده‌اند در آن شرکت می‌کنند.

پس از پرداختن هر روزه به تاریخ و فلسفه اسلامی، هر چه مجلس به عاشورا نزدیک­تر می‌­شود، حادثه عزیمت امام حسین(ع) به کربلا با تفصیل بیشتری روایت می‌­شود. اعضای جامعه مغازه­‌ها را می‌­بندند و از مدرسه­‌ها مرخصی ­می­گیرند و برای شرکت در این مجالس تلاش می‌­کنند. به این ترتیب افراد خود را متعهد به برگزاری این یادبود به عنوان ادای احترام به فداکاری امام حسین(ع) می‌­کنند.

بزرگترین گردهمایی در جامعه بهره­‌های داوودی در محلی برگزار می‌شود که حضرت سیدنا مفضل سیف الدین، رئیس جامعه داوودی بهره، مراسم بزرگداشت را رهبری می‌کند.

مجالس عشره مبارکه به رهبری خود معظم له در مقیاسی برگزار می‌شود که شبیه هیچ چیز دیگری نیست و برای ده‌ها و گاهی صد‌ها هزار نفری که در آن شرکت می‌کنند، تجربه‌ای واقعاً منحصر به فرد ارائه می‌دهد. معظم له در این ده روز ده سخنرانی ایراد می‌کنند که در آن سختی‌ها و مصیبت‌های امام حسین(ع) را یادآور می‌شوند و شجاعت و صلابت‌ایشان و خانواده و یارانش را بیان می‌کنند. یاد امام حسین(ع) ذاتاً با تاریخ و فلسفه اسلامی پیوند خورده است که معظم له در خطبه‌های خود به تبیین آن می‌پردازند. او در نهایت موضوعات خود را به زندگی معاصر مرتبط می‌کند، و هزاران سال تاریخ اسلام را با مسائلی که جامعه  بهره و بشریت امروز با آن مواجه است، مورد توجه قرار می‌دهد. موعظه‌ها به عنوان وسیله‌ای برای اعضای جامعه عمل می‌کند تا‌ایمان خود را دوباره تقویت کنند و پیچیدگی‌های زندگی مدرن را مرور کنند.

نصایح و راهنمایی‌های معظم له در طول سال و به ویژه در ایام عشره مبارکه، منشأ و شالوده اخلاق جامعه است:  بیان هویت قوی اسلامی که شامل ارزش‌هایی مانند وفاداری، میهن پرستی، قانونمندی و سخاوت می‌شود – ارزش‌هایی که بهره­‌های داوودی را تشویق می‌کند تا شهروندان نمونه کشور‌هایی باشد که در آن زندگی می‌کنند و اعضای‌ایده‌آل جامعه جهانی امروزی باشند.

غم و عاطفه شدید ناشی از یادآوری مصیبت امام حسین(ع) روح را تسکین می‌دهد و موجب تسکین روحی و روانی می‌شود و همچنین حاضران را نسبت به نابرابری‌های جهانی معاصر مجدداً حساس می‌کند و در نتیجه احساس همدلی اجتماعی بیشتری ایجاد می‌کند.

داعی مطلق، مفضل سیف الدین در ادامه سنت دیرینه اجداد خود، هر سال یک شهر را به عنوان محل برگزاری مراسم عشره مبارکه انتخاب می‌کند. در میان مزایای متعدد چنین عملی، یک مزیت عمده تبدیل مکان انتخاب شده به یک مرکز فرهنگی برای جامعه بهره داوودی است. حضور سیدنا، هجوم هزاران بازدیدکننده و هماهنگی و همکاری با ارگان‌های دولتی محلی، ایالتی و ملی، جایگاه جامعه محلی آن شهر را مستحکم می‌کند. از آنجایی که این رویداد مملو از تأثیرات معنوی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است، شهر‌ها برای افتخار میزبانی آن رقابت می‌کنند. طومار‌های کتبی و شفاهی از طرف شهر‌های میزبان، اغلب در رویداد‌های بزرگ اجتماعی، از چند ماه قبل از محرم آغاز می‌شود و آن‌ها گزارش‌هایی از آمادگی‌ها و برنامه‌ریزی‌های خود را به سیدنا ارائه می‌کنند. سیدنا قبل از محرم و قبل از شروع سال جدید پس از در نظر گرفتن همه پیشنهادات تصمیم خود را می‌گیرد. این اعلام مکان هر سال، لحظه‌ای است که مشتاقانه در انتظار کل جامعه است. در عرض چند دقیقه پس از اعلام رسمی، شهر میزبان در انبوهی از آمادگی‌های نهایی غرق می‌شود و شرکت‌کنندگان مشغول نهایی کردن ترتیبات سفر و اقامت خود می‌­گردند.

با استفاده از پورتال مدیریت آنلاین جامعه، ثبت نام عشره مبارکه بلافاصله پس از اطلاعیه معظم له آغاز می‌شود. داده‌های وارد شده به سیستم به سازمان‌دهندگان اجازه می‌دهد تا تعداد مهمان‌های مورد انتظار، ترتیبات سفر، اولویت‌های محل اقامت و نیاز‌ها و الزامات ویژه را به دقت تعیین کنند.

برای همه شرکت‌کنندگان کارت­‌هایی صادر می‌شود که محل دقیق نشستن، نقطه ورودی و منطقه غذاخوری آن‌ها را مشخص می‌کند. کمی کمتر از یک ساعت بعد از باز شدن دروازه‌ها در صبح، همه در جای خود در مسجد اصلی و اطراف آن می‌نشینند و آماده گوش دادن به خطبه سیدنا هستند.

این مراسم که هر سال در یکی از شهر‌های جامعه داوودی برگزار شده به این صورت بوده است:

پس از پایان خطبه و نماز، از حاضران در سالن‌های غذاخوری مختلف که برای این مراسم برپا شده‌اند، به سبک متمایز غذا خوردن در جامعه پذیرایی می‌­شود. هر ۸ یا ۹ نفر در کنار هم  می‌نشینند و از یک بشقاب فولادی بزرگ با یکدیگر غذا می‌­خورند.

جنبه‌ای از مراسم عشره مبارکه که بیشترین تدارکات را می‌طلبد و شاید نمادین‌ترین رویداد باشد، مراسم مائید است. مائید( از مائده) یک کلمه عربی به معنای بشقاب‌های پر از غذا است و به همین دلیل از آن به عنوان نام مکان‌های بزرگ غذاخوری استفاده می‌شود که در آن هزاران مهمان در وعده‌های غذایی مشترک شرکت می‌کنند. با وجود منابع بسیار زیاد مورد نیاز و تدارکات تقریباً دشوار، صبحانه، ناهار و شام روزانه در عرض چند ساعت به هزاران نفر سرو می‌شود.

شاید بزرگترین نمونه اطعام دیگران در محبت امام حسین، خود مفضل سیف الدین باشد. در روز هشتم محرم هر سال، سیدنا مفضل سیف الدین، مانند پدر بزرگوارش قبل از خود، نه تنها برای تعداد زیادی از اعضای جامعه که با او حضور دارند، بلکه برای همه بهره­‌های داوودی که در مراکز محلی خود در سراسر جهان در خطبه‌ها شرکت می‌کنند، پذیرایی می‌کند.