پیشنهادات اندیشکده آمریکایی درباره گفتگوی آمریکا با عراق؛ آمریکا می‌تواند ایران را از عراق حذف کند؟
منبع: انستیتو واشنگتن
ترجمه: مهدی صالحی
(متن زیر گزارش یکی از اندیشکده های آمریکایی درباره دولت مصطفی الکاظمی است که اکثرا دیدگاه و برنامه راهبردی آمریکا در خصوص این دولت در عراق را بیان کرده است. اهمیت این گزارش‌ها از آن جهت است که بازتابی از طرح‌ها و برنامه‌ها و اقدامات آمریکا در خصوص عراق است.)
نویسنده این مطلب «شکور خلخال» نام دارد که محقق و روزنامه‌نگار است. وی برای شبکه‌های خبری حوزه خاورمیانه در واشنگتن فعالیت می‌کند. تخصص وی در مطالعات فرهنگی و امور جاری خاورمیانه بوده و همچنین سابقه فعالیت در تولیدات تلویزیونی، نویسندگی و تولید برنامه‌ها و مستندات تلویزیونی را دارد.
عراق و ایالات متحده چگونه می‌توانند گفت‌و‌گوهای استراتژیک را پیش ببرند؟
ایالات متحده آمریکا و عراق به طور رسمی گفت‌و‌گوهای دوجانبه استراتژیک را در تاریخ ۱۱ ژوئن آغاز کردند. این گفت‌و‌گوها به منظور اصلاح روابط بین دو کشور پس از روی کار آمدن دولت جدید در عراق است. در حالی که نیروهای تحت حمایت ایران در عراق امیدوار بودند که در ملاقات اولیه برای گفت‌و‌گوها بین ایالات متحده و عراق، نتایج مطلوبی را در مورد آینده حضور آمریکا در منطقه به دست آوردند اما مذاکرات به نحو دیگری پیش رفت و در عوض تمرکز اولین دور مذاکرات بیشتر بر پروتکل‌های دیپلماتیک ضروری بود تا زمینه را برای مذاکرات آینده فراهم نماید. اگر هر دو طرف خواهان موفقیت گفت‌و‌گوها هستند هر یک باید روش و رفتار خود را با دیگری سازگار کنند. به طور خاص باید دید آیا آمریکا می‌تواند توافق‌نامه‌ها و پروژه‌های مشترک را در چارچوب نظری توافق‌شده پیش ببرد.
بیانیه مشترکی که پس از پایان جلسه اول گفت‌و‌گوها منتشر شد شامل بخشی پیرامون تمایل آمریکا به ادامه کاهش نیروهایش بود و به گونه‌ای متن این بیانیه تنظیم شده بود که گروه‌های تحت حمایت ایران در عراق را نیز راضی نگه دارد و از طرفی نیروهای آمریکایی هم، تعهدی برای خروج نداشته باشند. این گونه ترکیب‌بندی کلمات در بیانیه‌ای که صادر شد، منعکس‌کننده ماهیت جدال‌برانگیز گفت‌و‌گوهای طرفین می‌باشد که معترض بودن بازیگران سیاسی طرفدار ایران نسبت به ماهیت گفت‌و‌گو میان طرفین و برنامه‌های کاری توافق‌شده، موید این مطلب است. طرفداران ایران از طریق کارزارهای رسانه‌ای، خواسته خود را مبنی بر این‌که دور اول مذاکرات، شامل بندی در مورد خروج نیروهای خارجی از عراق باشد را مطرح کردند اما بیانیه اولیه نشان داد که این کارزارها بی‌ثمر بوده‌اند.
اگرچه گروه‌ها و احزاب مسلح وابسته به ایران از نتایج دور اول مذاکرات راضی نیستند اما بعید به‌نظر می‌رسد که بتوانند وضعیت عراق را آشفته‌تر کنند اگرچه دستگیری اخیر برخی سران کتائب حزب‌الله ممکن است آن‌ها را به عکس‌العمل وادارد. در واقع شواهد نشان می‌دهد که توانایی آن‌ها برای انجام این گونه اقدامات کاهش یافته است زیرا دیگر از حمایت سیاسی دولت «عادل عبد‌المهدی» برخوردار نیستند. «ائتلاف فتح» نیز که متشکل از نیروهای حشدالشعبی به رهبری «هادی العامری» می‌باشد، با توجه به منحرف شدن از اهداف اصلی خود، شروع به اضمحلال کرده است. تشدید تحریم‌های آمریکا نیز تاثیر ایران بر فضای رسانه‌ای عراق را تضعیف نموده است. سازمان‌ها، روزنامه‌ها و مراکز فرهنگی مجبور شده‌اند تعدیل نیرو کرده و در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند.
علی‌رغم به قدرت رسیدن «مصطفی الکاظمی» و ناامیدی عمومی در عراق نسبت به ایران، که نشان از کاهش قدرت ایران در این کشور می‌باشد، دولت آمریکا نباید دور ابتدایی مذاکرات را برای خود پیروزی قلمداد کند. تاریخ نشان می‌دهد که ایران به راحتی تسلیم نمی‌شود بلکه برنامه‌های خود را بر اساس وقایع و شرایط تنظیم می‌نماید. از آن‌جایی که هدف اصلی ایالات متحده در عراق، خنثی‌سازی حوزه‌ها و قلمروهای تاثیرگذاری و نفوذ ایران می‌باشد، توانایی‌های دولت عراق در تاثیرگذاری بر سیاست‌های آمریکا نیز از کاربرد این سیاست‌ها در تقابل با ایران شکل می‌گیرد.
اولین جلسه گفت‌و‌گوهای استراتژیک بین ایالات متحده و عراق، سوالاتی را ایجاد می‌کند که بی‌پاسخ مانده‌اند. چرا دولت عراق، حاضر است خطر کند و مصوبه مجلس مبنی بر اخراج نیروهای خارجی از کشور را نپذیرد؟ چرا دولت عراق، حاضر است خطر کند و همسایه‌اش را خشمگین کند؛ همسایه‌ای که با عراق مرز طولانی داشته و بین‌شان وابستگی‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیز وجود دارد؟ و چه عاملی باعث می‌شود تا دولت عراق خطر مواجهه با احزاب مسلحی را به جان بخرد که تهدیدی برای نقض صلح داخلی می‌باشند؟
دیپلمات‌های آمریکایی باید توانایی پاسخ‌گویی به این سوالات را داشته باشند و این مساله را درک کنند که چنان‌چه گفت‌و‌گوها با موفقیت به پایان برسد، بازیگران داخلی، انگیزه‌های زیادی را برای فعالیت علیه آمریکا به دست می‌آورند. در حال حاضر آمریکا فاقد برنامه‌ای استراتژیک و مشخص است تا از طریق آن بتواند به گفت‌و‌گوهای سازنده‌ای در آینده امیدوار باشد. پیام‌های مختلف آمریکا در مورد حضور نیروهایش در عراق، مردم این کشور را سردرگم و درمانده کرده است. در دیدگاه مردم عراق، این کشور برای آمریکا فقط یک پایگاه عملیاتی است برای مقابله با نفوذ ایران و نه بیشتر. در جریان آخرین گفت‌و‌گوها، آمریکا اعلام کرد که مایل است با در اختیار قراردادن مشاورین اقتصادی، برای مبارزه با بحران‌های اقتصادی به کشور عراق کمک کند اما مردم عراق این سخنان را صرفا حرف‌های سیاسی و دیپلماتیک می‌دانند. علاوه‌براین تمایل آشکار ایالات متحده آمریکا برای خروج نیروهایش از عراق، برای مردم عراق این تصور را ایجاد می‌کند که آمریکا علاقه چندانی به خود کشور عراق و رفاه مردمش ندارد. به همین ترتیب اگر ایالات متحده به دنبال کمک عراق به آمریکا برای مقابله با نفوذ ایران است، باید سیاست واضح و روشن‌تری را نسبت به این کشور اتحاذ نماید.
ایالات متحده در طی ده سال گذشته به استثنای نقشی که در جنگ با تروریسم داشت، هیچ پروژه بزرگی را نتوانست در عراق پیش ببرد. دولت آمریکا پیش از خروج نیروهای خود از عراق در سال ۲۰۱۱، طرحی را برای کمک به بازسازی این کشور تهیه کرده بود. این طرح شامل چندین پروژه در مقیاس کوچک بود، پروژه‌هایی همچون ساخت استادیوم‌های ورزشی، بیمارستان و بهبود زیرساخت‌های آب و فاضلاب در بسیاری از شهرها که البته تاثیرات مثبتی نیز بر بسیاری از عراقی‌ها داشت اما از زمان خروج نیروهای آمریکایی، این نوع کمک‌ها برای اکثریت عراقی‌ها قابل مشاهده نبوده است.
بیانیه مشترکی که پس از دور اول گفت‌و‌گوها صادر شد، به‌خوبی نشان‌دهنده میزان مناسبی از مصلحت‌گرایی سیاسی است که هر دو طرف به آن واقف هستند. با این حال این مصلحت‌گرایی سیاسی تنها محدود به چارچوب نظری بوده و هنوز به مرحله پیاده‌سازی در برنامه‌ها و پروژه‌ها نرسیده است. برای محقق شدن این اهداف، دولت عراق باید به این درک برسد که مقابله با نفوذ ایران در این کشور نباید فقط هدف ایالات متحده باشد بلکه عراق نیز باید این مساله را هدف خود بداند. عراق باید متوجه باشد که نفوذ ایران در این کشور، مشکلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی بسیاری را برای آن‌ها به دنبال خواهد داشت. ایالات متحده باید طرح جامعی را ارائه دهد که مساله نظری و تئوریک «کمک به عراق برای مقابله با بحران‌ها» را به واقعیتی ملموس تبدیل کند تا اعتماد مردم عراق را به خود جلب کرده و بازیگران سیاسی که مخالف مشارکت عراق با آمریکا هستند را ساکت کنند.
«فیکرا فروم» (Fikra Forum) انجمنی است که توسط «انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» به وجود آمده است. نظراتی که توسط این انجمن منتشر می‌شود، نظرات شخصی نویسندگان است و لزوما توسط این انجمن، کارمندان، هیئت مدیره و یا هیئت مشاوران تایید نمی‌شود.
