سلسله گزارش/ بشیر شو؛ هاب هویت ضد مقاومت (۱)

صبا اسداللهی

جغرافیای رسانه خیزِ عراق پس از ۲۰۰۳، همواره و تاکنون، بستر شکل‌گیری شبکه ها و پلتفرم های متعدد و متنوع رسانه ای با رویکردهای مختلف بوده است. در این میان، رسانه های با رویکرد لیبرال، سهم کمی و کیفی بیشتری در کیک رسانه ای عراق امروز را از آن خود کرده اند.

از سال ۲۰۱۴ تا کنون، در این بازار رسانه ای پر هیاهو و با حمایت رسمی خبرگزاری دویچه وله آلمان، تاک شو ای طنز محور در حال تولید و انتشار است که جمعه هر هفته، ساعت ۹ شب به وقت بغداد باید منتظر پخش آن بود و به استناد آمار و ارقام، جزو پربیننده ترین محصولات رسانه ای در جامعه امروز عراق است؛ «جمهوریه البشیر» یا «البشیر شو»، به محوریت «احمد البشیر»، که فعالیت اصلی خود را در یوتیوب دنبال می‌کند اما در سایر شبکه های اجتماعی نیز فعالیت داشته و از گستره مخاطبین بالایی نیز برخوردار است.

از ابتکارات این برنامه در محتوا و فرم، ایجاد یک «هاب ادراکی» در جهت شکل‌گیری هویتی پرجاذبه و متمایز از دیگران است که در نام گذاری برنامه با عنوان «الجمهوریه» و شخص احمد البشیر با لقب «رئیس» یا «فخامه الرئیس» می‌توان پی جست. این برنامه، محیط ادراکی خود را به مثابه کشوری با سیستم حکمرانی جمهورمحور و شخص احمد البشیر را، به‌‌عنوان رئیس این جمهور می‌داند. به این اعتبار، دنبال کنندگان این برنامه نیز، جزو جمهور البشیر به حساب آمده و در چارچوب محیط ادراکی این برنامه، دارای هویتی متمایز شده اند. محیطی که با احساسات ایجابی و سلبی، نیازها و دغدغه های نوع انسان عراقی امروز منطبق است و همین مقوله، به ارتقاء احساس هم‌دلی مخاطب با برنامه انجامیده است. تیم برنامه ساز، تنها به هویت سازی برای انسان عراقی در محیط ادراکی اکتفا نکرده و با طراحی پاسپورت مختص شهروندان این کشور افتراضی، سعی در عینی و ملموس نمودن اثرگذاری هویت‌محور خود دارند. پاسپورت هایی که شخص برای بهره‌مندی از آن، موظف به ثبت نام و پرداخت وجه است! اقدامی که یکی از اهداف ضمنی آن علاوه بر هویت‌سازی به طور حتم، تکمیل شدن جامعه آماری برای تیم برنامه ساز و اسپانسرها و در نتیجه، هوشمندتر شدن تولیدات از طریق هوش مصنوعی و تحلیل داده بر اساس ذائقه مخاطبین خواهد بود.

این برنامه از سه بخش اصلی تشکیل شده است که شامل بخش موسیقی(الاغانی)، گفت و گو (الحوار) و استندآپ کمدی(الکومدی) است اما در هر بازه زمانی، به فراخور شرایط و در راستای اهداف خود، کلان‌موضوعی انتخاب شده و هر سه بخش برنامه در راستای تبیین و تثبیت همان موضوع عمل می‌کند. اما نقد و به عبارت دقیق تر، تمسخر رجال سیاسی شیعه عراق و گروه های مقاومت عراقی را می‌توان به عنوان پای ثابت همه محورهای محتوایی این برنامه در هر سه بخش دید.

بحران داعش که پوششی از طایفه گری و جنگ های مذهبی داشت، در سال ۲۰۱۴ در عراق به اوج خود رسید و درست در همین سال، برنامه بشیر شو اعلام موجودیت کرد و اولین تولید آن، در حدود یک و نیم میلیون بازدید به خود اختصاص داد. تیم بشیر شو خود را اینگونه معرفی کرد:

«الهدف الاساسی من البرنامج هو نبذ الطائفیه ومحاربتها بکل الطرق ، واعتبار الاحزاب الطائفیه والشخصیات التی تعتاش على الطائفیه من اجل النجاح السیاسی ، مساهمین فی قتل العراقیین ، انتقاد رجال الدین والسیاسیین الذین یسیئون للبلاد ووحده العراق ، انتقاد الفاسدین بکل مسمیاتهم ، والشد على ایدی الناجحین ، فمثلما ننتقد البعض سوف نضع یدنا بید من نجح فی اعمار البلاد فهو برنامج عراقی 100٪»

طبق تعریف تیم بشیر شو از خود، که در صفحات رسمی آن منتشر شده است، هدف این برنامه، مبارزه با طائفه گرایی به هر شکل آن است؛ از تجسم طائفه گرایی در کالبد احزاب و شخصیت های سیاسی تا رجال دینی که به وسیله طائفه گرایی، به وحدت عراق ضربه می‌زنند. برنامه ای کاملا «عراقی».

آنچه واضح است، وجود ادراکی جمعی به سمت ملی و «عراقی» شدن، فارغ از خرده هویت های طائفه‌ای است که بخش عمده ای از مسیر آن، چندان خودبخودی نیز طی نشده و فرایند های ادراک سازانه ای مانند همین برنامه، نقشی به‌سزا در ایجاد این ادراک داشته است و با ضربه زدن به نهاد دین و گروه های مقاومت عراقی حاصل می‌شود.

طبق نتیجه نظرسنجی شبکه الشرقیه عراق که در نهم ژانویه ۲۰۲۲ منتشر شد، احمد البشیر، تاثیرگذار پترین چهره عراقی معرفی شد که از ضریب نفوذ این شخصیت در مبان جامعه عراقی حکایت دارد. کارگردان و کمدین شهیر عراقی الاصل که در آستانه چهل سالگی قرار دارد و پس از اجرای برنامه هایی همچون «شکو ماکو»، اکنون با بشیر شو به پختگی چهل سالگی می‌رسد. شخصیتی که هوشمندانه و در راستای شعار خود مبنی بر مقابله با هرگونه طائفه گرایی، تاکنون هیچگاه به طور رسمی، مذهب خود را اعلام نکرده و رسانه ها درباره شیعه یا سنی بودن او، تنها به گمانه زنی هایی بدون استناد بسنده کرده اند.

مجموعه شعوبا در نظر دارد در قالب سلسله گزارش هایی تحت عنوان «بشیر شو؛ هاب هویت ضد مقاومت»، به ابعاد این برنامه بپردازد.

گزارش دوم «بشیر شو؛ هاب هویت ضدمقاومت» را اینجا بخوانید.