اعضای اخوان المسلمین چگونه از «رپ» در فعالیت‌های سیاسی استفاده می‌کنند؟
محمد خیر – الاخبار
ترجمه: زهرا میرزایی
در جنگ ترانه‌ها اخوانی ها بازنده هستند
بین ما مولایی نیست و بین شما هم آقایی برای ما نیست
سروری بین ما بر اساس عزت ماست و واسطه‌ای بین ما نیست
قلب‌های ما ما را هدایت می‌کند و وجدان ما را ارشاد می‌کند
عاشق پاچه خاری نیستیم و پارتی بازی نمی‌کنیم
اگر کلمات پاچه خاری و پارتی بازی به وضوح نشان ندهد که چه کسی مورد خطاب هست یا بر ضد چه کسی است، کلمه مرشد در این آهنگ به وضوح نماد اخوان المسلمین است که آهنگ شریف اسماعیل «چه کسی تو را از انفرادی آورده است؟» آن را نقد می‌کند.
این آهنگ یکی از شیوه‌های بیان اعتراض جوانان انقلاب ژانویه است که خشم آن ها علاوه بر گردان‌های نظامی شامل جماعت اخوان هم شد. در ادامه به این آهنگ به سروده اشرف الشافعی، با صدای گیتار و حنجره شریف گوش می دهیم.
ما با قوم او دل گرم شدیم و ما را به سرما رساند
به ما می‌گویند کمبود را انکار کنیم
با خون در میدان‌ها
و در طی دو هفته
ما وظیفه خود را نسبت به شما انجام دادیم
در این هشتاد سال شما چه کردید؟
اشاره این آهنگ به تاریخ هشتاد ساله اخوان است و این کلمات سیاسی با خطاب قرار دادن مستقیم به ویژگی حاکم بر موسیقی‌ها پس از انقلاب نیل تبدیل شده است. اما در اینجا ما با یک گفتمان سیاسی مواجه هستیم که با آنچه از آهنگ سیاسی عرب شناخته شده بود متفاوت است آهنگ‌هایی که از دیرباز برای میهن و انقلاب سروده می‌شد و میهن نماد آشکاری برای مقابله با اشغال گری دشمن خاص و یا حکومت سلطه طلب بوده است؛ اما امروز با توجه به تجربه دموکراسی ایجاده شده پس از بهار عربی، گفتمان و مضمون آهنگ‌های سیاسی در حال تغییر است. راست گرا یا حزبی و دموکراتیک خصلیت های جدیدی است که سروده‌های آن‌ها اضافه شده است.
برخلاف آهنگ شریف اسماعیل که بر ضد اخوان‌ها سروده شده بود این بار آهنگی که توسط اخوان برای کاندیداتوری ریاست جمهوری خیرت الشاطر، البته قبل از تبعید و حذف خیرت، ساخته شده است؛ گوش می‌دهیم:
نکته قبل از گوش دادن به موسیقی، این موسیقی توسط اخوان ساخته شده و همانطور که انتظار می‌رود با رعایت ضوابط شرعی و دوری از آلات موسیقی حرام ساخته شده است. البته به سختی می‌توان این آلات حرام را تشخیص داد به جز آلات موسیقی الکتریکی که قابل تشخیص است. این آهنگ، از نظر ساخت به موسیقی خلیجی و سرود مدرسه نزدیک است.
ای سرزمین شاد باش ما آمدیم
اردوغان مصر جدید
خبر خوش می‌دهد
فردا دنیا عید می‌شود
زندگی ما را تبدیل به بهشت می‌کند
اشک را از چشمانمان پاک می‌کند
امید را به ما باز می‌گرداند
که این راه طولانی پیموده شد
از سطح پایین کلمات شعر که بگذریم، در ذهن ما یک مستبد عادل ترسیم می‌شود که قرار هست خوشبختی و خوبی به ارمغان بیاورد؛ اشک‌ها را پاک کند و آرزوها را تحقق بخشد. حتی ویدیوی این آهنگ در یوتیوب جز تصاویری از نامزد سابق انتخاباتی آن‌ها نیست.
اما موسیقی شاطر از لحاظ فنی بهترین سرودی است که خواننده سلفی آن، ملقب به ابوعمار و با اسم اصلی منعم الشحات آن را سروده است. در واقع سرودی که با اشاره به واعظ تندرو سلفی یعنی عبدالمنعم الشحات که نیروهای ملی در انتخابات پارلمانی علیه او متحد شدند و در لانه خود در اسکندریه شکست خورد سبب شد خواننده سلفی با آهنگ آشتی کند.
شیخ منعم شحات
در انتخابات پیروز نشد
پس عده زیادی که به او دشنام می‌دادند شروع کردند به مدح او
شیخ مظهر نور است
چون او انقلاب می‌کند
قلب او جسور است
و محکم می‌ایستد
ابوعمار از ساخت این آهنگ راضی نبود، اما در حین اجرای برنامه در کانال سلفی «الناس» شیخ را با آن غافلگیر کردند که درنهایت برنامه با تمسخر اهالی فضای مجازی مواجه شد.
اما باسم یوسف داستان دیگری دارد؛ او دو آهنگ ارائه کرد، یکی در انتقاد از اخوان و دیگری در حمایت از جوانان اخوان، خبرنگار جوان این دو آهنگ را در قالب رپ و در قالب نیمه طنز ارائه کرد. اولین نسخه انتقادی می‌گوید:
من اخوانی هستم
در میدان شرکت نکردم
عاشق پیچ وتاپ دادنم
مثل اخوان روزگار را می‌شناسم
برنامه من را بخوانید
بله من خوش سخن هستم
من جد اندر جد
اخوانی هستم
اما آهنگ دوم که در واقع مدح اخوان بود بیشتر بنظر میرسد قصد او ایجاد توازن سیاسی است
من اخوانی هستم
و ناجوانمردی در من نیست
و به همین دلیل حزب من
حزب آزادی و عدالت است
مانند شعارهای حزبی، بنظر میرسد آهنگ‌های رقابت سیاسی مستقیم و با اسم خطاب قرار می‌دهند و از بلاغت کلام دور هستند. اما آهنگ «طب خد» به لحاظ گفتمان و واژه‌ها انتقادی ترین آهنگ سروده شده است. موضوع این آهنگ همه پرسی قانون اساسی بین مردم مصر است. در آن‌زمان نیروهای اسلامی از رای «آری» و در مقابل لیبرال‌ها از رای «نه» حمایت کردند و در نتیجه قانون اساسی رای آورد.
اما اسلام گرایان بعدها هزینه هنگفتی بابت آن پرداختند که در نهایت منجر به حذف حازم ابواسماعیل نامزد سلفی و همچنین تقویت تصمیمات کمیسیون انتخابات ریاست جمهوری شد. ترانه «طب خد» را می توان نوعی تهمت سیاسی تند دانست که توسط گروهی به نام «اشباح مصر» زده شده است. مطابق با این برچسب، اظهارات هیچ یک از اعضای آن اعلام نشد و هیچ یک از آن‌ها در کلیپی که تصاویری از زندگی مصری‌ها را نشان می‌دهد که در نتیجه همه پرسی رو به وخامت رفته است، ظاهر نشدند. این آهنگ این را تکرار می‌کند:
من گفتم نه تو گفتی آه، طب خد (کلمه ای ناپسند در لهجه مصری) و پس از تکرار این کلمه، کلمات امنیت، توسعه و ثبات را تکرار می‌کند و هرآنچه راجع به این کلمات است را به سخره می‌گیرد.
بله تو به اصلاحات قانون اساسی آری گفتی
یادت باشد تو پیامبری و عاقلی و مغزت نابغه است
بهت گفتند آری یعنی بهشت
و نه برات جهنم میاورد
ما الان غرق در ثبات هستیم
گفت به تو آری و دیگر هیچ
و مجلس پارلمان از درویش‌ها پر شد
کشور در ترامادول غرق می‌شود
و مردم ساندویچ لوبیا پیدا نمی‌کنند
موارد فوق را می توان به عنوان یک جنگ موسیقی به موازات رقابت سیاسی در مصر خلاصه کرد. با این حال، برخلاف نتایج انتخابات، به نظر می رسد اسلام گرایان در حال از دست دادن جایگاه خود در حوزه موسیقی هستند.
