آیا جنگ جدیدی در سوریه به راه خواهد افتاد؟
علیرضا صالحی: پس از به راه‌افتادن موج جدیدی از تظاهرات مدنی در سوریه که از نیمه اگست شروع شده و چند هفته‌ای دوام پیدا کرده، گمانه‌زنی‌هایی از آغاز انقلابی جدید در سوریه به راه‌انداخته‌است.
مرکز این تظاهرات شهر سویدا و درعا در جنوب سوریه بوده‌است و چند نقطه دیگر از جمله شمال کشور مثل ادلب نیز تجمعاتی بوده‌است. شعارهای رادیکال سیاسی مبنی بر سقوط نظام و کناره‌گیری بشاراسد از ریاست جمهوری از جمله شعارهای معمول این تجمعات است، اما این حرکت در سطح خرد باقیمانده و تبدیل به یک حرکت عمومی و فراگیر در سطح ملی نشده‌است.
ویژگی دیگر این دور از تظاهرات این است که دولت سوریه نیز گزینه برخورد سخت نظامی را پیش رو نگرفته و تا به امروز سرکوب نظامی یا کشتار مخالفان در دستور کار نبوده است. حتی بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، مردم سویدا را به «تبادل نظر» من‌باب پایان قیام مردمی دعوت کرده‌است. این در حالی است که روش حکومت بعثی در سال‌های اخیر عمدتا سرکوب نظامی بوده‌است. جنوب کشور که خاستگاه این دور از تظاهرات بوده، در ماههای اخیر سلاحهای خود را تحویل دولت کرده‌اند و جز مناطق تحت تسلط دولت به حساب می‌آیند.
دلایل اصلی شعله‌ورشدن این تحرکات اقتصادی‌است. گرانی به طور عام و گرانی سوخت و افزایش قیمت دلار به‌طور خاص از جمله دلایل اصلی اقتصادی ذکر شده‌است. اگرچه خاستگاه اصلی این تظاهرات فشار اقتصادی و تنگناهای سیاسی است اما پرواضح است که در این میان دستگاههای اطلاعاتی منطقه و بازوهای رسانه‌ای شان به دنبال کنترل ماجرا هستند. اگر چه قدرتهای خارجی بواسطه منافع اقتصادی و تجاری به دنبال آشوب در سوریه نیستند اما از منظر رسانه‌ای تلاش می‌کنند تا جریان را به سود منافع خود مصادره کنند.
در میان شعار تظاهرکنندگان، نام ایران و روسیه نیز دیده‌می‌شود. شعارهایی مشابه سال ۲۰۱۹ عراق در سویدا نیز سرداده‌شده‌است. «سوریه حره حره، ایران بره بره» در بخشهایی از تظاهرات شنیده شده‌است.
البته همه تظاهرات و حرکت‌های هفته‌های اخیر در مخالفت با اسد نبوده بلکه در مناطقی از جمله دیرالزور، مخالفت‌ها با نیروهای دموکراتیک سوریه نیز بوده‌است.
در مجموع می‌توان گفت، عدم فراگیر بودن تظاهرات، عدم وجود شخصیتهای راهبر و عدم حمایت قدرتهای بین‌المللی و منطقه‌ای از تظاهرات موجب می‌شود که این نارضایتی‌ها در سطح یک مسئله صرفا داخلی باقی بماند و منجر به جنگ داخلی دوباره‌ای نشود. در واقع می‌توان گفت این تحرکات صرفا یک خشم اجتماعی و اعلام نارضایتی است که اگر حکومت نیز راه سرکوب را در پیش نگیرد و این نارضایتی اجتماعی را کنترل کند می‌تواند از آغاز درگیری‌های بیشتر جلوگیری کند.
اگر چه مسئله منجر به جنگ نخواهد شد، اما گره‌های سیاسی کشور و از همه مهتر مشروعیت حاکمیت بعثی کشور بیش از پیش با مخاطره همراه خواهد شد و بشاراسد مسیر سخت‌تری را برای تولید مشروعیت در سپهر سیاسی سوریه خواهد داشت.
