تحلیل مسائل روزجامعه شناسی کشورهای اسلامیشاماتکشور شناخت

برهم خوردن تعادل اجتماعی در لبنان عامل درگیری

پایگاه اینترنتی شعوبا – هادی کاظمی: نشست «بررسی زمینه­ های اجتماعی اتفاقات اخیر لبنان» با سخنرانی دکتر محمد مهدی شریعتمدار، رایزن فرهنگی سابق ایران در لبنان توسط مرکز راهبری ورثه الانبیاء در قم برگزار شد.

وی در مورد تنوع اجتماعی و جمعیتی و جغرافیای سیاسی لبنان گفت: در بستر منطقه شامات، بعد از جنگ جهانی دوم و قرارداد سایس پیکو، شرایطی در لبنان بوجود آمد که تقریبا نمونه منحصر به فردی از تنوع ادیان است و سه گروه مختلف شیعیان، اهل سنت و مسیحیت به نوعی برابرند و لذا همه باید با هم به توافق برسند. ما در لبنان تقریبا با مسئله قومیتی روبرو نیستیم اما مسئله مذهبی داریم، مثلا 18 گروه مذهبیِ متنوع در لبنان وجود دارد. در میان مسیحیان نیز همه گروه­های مسیحی اعم از مارونی و کاتولیک و ارتدوکس و ارمنی وجود دارند. اتفاقات اجتماعی و سیاسی زیادی در طول تاریخ در میان این فِرق وجود داشته و شیعیان همواره در طول تاریخ تحت ستم حکومت­های محلی یا دولت عثمانی بوده ­اند. حتی تحت ستم حکومت، شیعیانی داریم که مسیحی شدند، حتی سادات مسیحی داریم. اینها خودشان را مسیحی ثبت کردند و در میان مسیحیان زندگی کردند و الان بعد از چند نسل مسیحی هستند.

دکتر شریعتمدار یکی از ضروریات جامعه لبنان را حفظ تعادل در جامعه دانست و افزود: فعل و انفعالات سیاسی و جنگ­ها و درگیری­ها به مرور زمان باعث شد جامعه لبنان دریابد که جامعه را باید در یک نقطه تعادلی نگه دارد و این تعادل چنان اهمیت دارد که هر چیز تعادل را بهم بزند موجب درگیری جدید می­شود. جنگ 1975 ناشی از برهم خوردن این تعادل در اثر حضور آوارگان فلسطینی در لبنان بود و چند سال این درگیری­ها ادامه داشت.

در یک دهه اخیر که جهان اسلام دچار تحولات بزرگی شد علی الظاهر لبنان خیلی دستخوش تحول نشد، لبنان کشوری است که هر یک از کشور­های منطقه در آن نیرو­ها و عوامل خود را دارند ولی ظاهرا اراده کشور­های منطقه هم همین بود که لبنان از تحولات مصون بماند. اما اتفاقات یک ماه اخیر نشان داد که تصمیماتی برای برهم زدن اوضاع در لبنان وجود دارد و دلیل عمده این است که حزب الله از قدرت کنار گذاشته شود، در حالی که حزب الله در همه پرونده­های منطقه، بویژه سوریه، نقش اثرگذار داشت. جامعه لبنان آموخته بر اساس سازوکارهایی به یک تعادلی برسد و آن را حفظ کند اما این به معنای عادلانه بودن این تعادل نیست مثلا شیعه لبنان همیشه مظلوم بوده ­اند! اما امروز به قول سید حسن نصر الله شیعیان لبنان به اقتداری رسیده­اند که در طول تاریخ مانند آن را نداشته اند.

رایزن فرهنگی سابق ایران در لبنان در ادامه به نقش امام موسی صدر در لبنان پرداخته و گفت رسیدن به این اقتدار امروز شیعیان شروعش به حضور آقا موسی صدر برمی­گردد. آقا موسی صدر در سه زمینه خدماتی داشت؛ اول مشروعیت بخشیدن به موجودیت شیعه و ایجاد نهاد­های رسمی مثل مجلس اعلای شیعیان، محاکم جعفری و… قبلا اصلا شیعه موجودیت رسمی نداشت، اما امروز مجلس اعلای شیعیان لبنان یک موسسه دولتی است و دارای بودجه دولتی است. زمینه دوم فعالیت ایشان ایجاد موسسات خدماتی و اجتماعی مثل موسسات خیریه و مدرسه و بیمارستان بود اما ایشان خیلی به جریان فکری و معرفتی لبنان توجه نداشت یا فرصت پیدا نکرد. زمینه سوم جریان سازی سیاسی بود که حرکت المحرومین و افواج المقاومه اللبنانیه را راه انداختند اما بعد از ربودن ایشان این جریانات رها شدند.

 در کنار ایشان دو گروه دیگر را داریم؛ علمای بازگشته از نجف مثل علامه سید محمد حسین فضل الله و شیخ مهدی شمس الدین و یک عده از نخبگان هم بودند. مجموع این سه جریان شکل دهنده هسته اولیه حزب الله لبنان بودند. همزمان با این تغییرات سیاسی، تغییرات اجتماعی و سیاسی نسبتا قابل توجهی رخ داد که جامعه شیعی را به جایگاه امروزش رساند.

وی با اشاره به تاثیر جریان مقاومت و حزب الله در شکل قدرت در لبنان گفت: تشکیل جریان مقاومت در بین شیعه فئودالیسم را که قبلا در لبنان حاکم بود برهم زد اما منجر به ایجاد نوعی جریان رانتی جدید در لبنان شد. لذا هیچ پروژه اقتصادی در لبنان بدون رانت شکل پذیر نیست!

مطالبات اجتماعی امروز ریشه در عدم رضایت از این رانت­ها دارد. امروز تنها منبع درآمد در لبنان آورده­ای است که لبنانی­های خارج از لبنان اعم از تجار یا نیروی کار لبنانی می­آورند، اما این پول اصلا خرج تولید در لبنان نمی­شود! عموم مردم لبنان منابع درآمدیشان به حداقل ممکن رسیده، انبوهی از مشکلات اجتماعی، در لبنان وجود دارد، حتی آب سالم و بهداشتی به سادگی در بیروت پیدا نمی شود و ساعات زیادی از روز بیروت برق ندارد. در سال­های اخیر آمار اعتیاد و طلاق بالا رفته و مردم هیچ افقی برای حل این مشکلات متصور نیستند. کمتر کسی در لبنان به پزشک مراجعه می­کند چون مراجعه به پزشک یعنی 200 دلار خرج!

حزب الله یکسال است که مبارزه با فساد اداری را شروع کرده اما مشخص است که این سخت ترین مبارزه است. چون در مواجهه با رژیم صهیونیستی دشمن مشخص است اما در مبارزه با فساد گاهی همپیمان شما دارای پرونده فساد اقتصادی است.

وی درباره نقش نیروهای خارجی در اعتراضات اخیر گفت: مطالبات اجتماعی را چه نیروهای بین المللی راه انداخته باشند چه آن نیرو­های بین المللی بخواهند از این مطالبات موج سواری کنند در نتیجه خیلی فرق نمی­کند! الان پیشنهاد و اصرار آمریکا این است که سعد حریری یک دولت تکنوکرات تشکیل دهد یعنی هیچ حزب سیاسی لبنانی در کابینه نیرو نداشته باشد و این مقدمه حذف حزب الله از صحنه سیاسی کشور است و حزب الله این را می­داند. حزب الله بعد ازپیروزی های میدانی و سیاسی اش، در جایگاهی است که هر چیز اگر بخواهد میتواند جلوی هر تصمیمی را بگیرد. قبلا تعادل بین نیرو­های مذهبی بود اما الان نقطه تعادل باید بین دو جریان صورت بگیرد، جریانی که در چارچوب نظام لبنان است و جریان مقاومت! حزب الله توانست این نقطه تعادل را ایجاد کند و خودش را بر نظام سیاسی لبنان تحمیل کند.

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا