سیاست خارجی رژیم صهیونیستی از دیدگاه ساکنین سرزمین‌های اشغالی (قسمت دوم)

محمد محسن فایضی- کارشناس مسائل فلسطین

یکی از مؤسساتی که سالانه گزارش‌هایی از نگرش مردم اسرائیل نسبت به سیاست خارجی ارائه می‌دهد موسسه «The Israeli Institute for Regional Foreign Policies»(موسسه سیاست خارجی منطقه‌ای اسرائیل) است.

در گزارشی که در انتهای سال 2019 تهیه شده است[1]، دیدگاه و نگرش ساکنین سرزمین‌های اشغالی در خصوص موضوعات مختلف حول سیاست خارجی و جایگاه و عملکرد رژیم صهیونیستی در روابط خارجی و سیاست خارجی به تفصیل بیان شده است.

در بخش نخست یادداشت «سیاست خارجی اسرائیل از دیدگاه ساکنین سرزمین‌های اشغالی» به بررسی نگرش صهیونیست‌ها به عملکرد سیاست خارجی اسرائیل و ملزومات آن پرداختیم. (اینجا) در ادامه به بررسی نگاه صهیونیست‌ها به روابط با کشورها، چالش‌ها و سازش‌ها و… خواهیم پرداخت.

با کدام جمله موافقید؟

از شرکت کنندگان در نظرسنجی پرسیده شده است آیا دموکرات بودن(داشتن ساختار دموکراسی) کشورها در انتخاب آنان برای داشتن روابط مهم است یا خیر؟

پاسخ‌ها به‌طور عجیبی برابر است! حتی پاسخ دهندگان برای دوست دار و ارزشی نشان دادن آزادی و دموکراسی هم بر روابط با کشورهای دموکرات تأکید نکرده‌اند. این در حالی است که حتی در میان یهودیان کسانی که دموکرات نبودن را مهم ندانسته‌اند بیش از موافقان بوده است.

یک دیپلمات اسرائیلی: نماینده هاسبارا یا اقتصاد؟

یکی دیگر از سؤالات حائز اهمیت این نظرسنجی پاسخ به این سؤال بوده است که از نظر شما اولویت یک دیپلمات اسرائیلی در عرصه نظام بین‌المللی چیست؟

پاسخ‌ها عبارت بودند از:

• وی باید به دنبال گسترش روابط دیپلماتیک باشد
• هاسبارا باشد و از مواضع و عملکرد اسرائیل دفاع کند.

برای این مسئله از کلمه هاسبارا استفاده شده است. رژیم صهیونیستی از زمان تأسیس جعلی‌اش با معضل اثبات وجودی و هویتی خویش در میان افکار عمومی روبرو بوده است، لذا دیپلماسی عمومی همواره مورد توجه سیاست‌مداران این رژیم بوده است. «هاسبارا» عبارتی است عبری به معنی اطلاع‌رسانی که از سوی بسیاری از صهیونیست‌ها به‌عنوان دیپلماسی این رژیم در منطقه و جهان استفاده می‌شد. به همین منظور سازمان ‌هاسبارا ایجاد و وظیفه بهبود ذهنیت و چهره رژیم صهیونیستی را بر عهده داشت؛ اما پس از گذشت چند دهه به‌منظور پیگیری دقیق‌تر سیاست دیپلماسی عمومی، وزارت «دیپلماسی عمومی و امور یهودیان پراکنده» دو ماه پس از تهاجم نخستِ رژیم صهیونیستی به غزه در سال ۲۰۰۸ (جنگ ۲۲ روزه) تشکیل گردید؛ اما عبارت هاسبارا همچنان برای جامعه اسرائیلی جایگاه و مفهوم خاصی دارد.

• نماینده اسرائیل در اتفاقات و تحولات باشد
• توسعه روابط اقتصادی را دنبال نماید
• به تبعه‌های اسرائیلی خارج از کشور (رژیم) کمک نماید
• نظری ندارم

جدول زیر درصد نگرش‌ها به هرکدام از گزینه‌هایی که در بالا گفته شد را نشان می‌دهد:

جدول و آرا به خوبی نشان می‌دهد که توقع و دغدغه اسرائیلی‌ها از یک دیپلمات روابط اقتصادی و یا کمک به اسرائیلی‌های خارج از فلسطین اشغالی نیست. بلکه گسترش روابط، دفاع از مواضع اسرائیل و توجیه رفتارهایش برایشان بسیار مهم‌تر است.

حمایت از یهودیان غیر اسرائیلی وظیفه دولت است؟

یکی از سؤالات از پرسش شوندگان این‌گونه بوده است که آیا توجه به یهودیانی که آنان را Diaspora به معنی آواره یا بدون وطن می‌نامند در تصمیمات اسرائیل مهم است؟

پاسخ‌ها از تصورات کمی فاصله‌دار است، زیرا حدود 50 درصد آن را حائز اهمیت ندانسته‌اند و تنها 14 درصد به طور جدی معتقدند که باید در تصمیم‌گیری‌ها شرایط و پیامدهای تابع تصمیم بر یهودیان غیر اسرائیلی هم لحاظ شود.

چرا تظاهرات اعتراض به تغییرات و آب و هوایی جهان در اسرائیل جریان ندارد؟

در سؤالی پرسیده شده در جهان تظاهرات و حساسیت‌های زیادی نسبت به تغییرات آب و هوایی در جریان است، اما گویا در اسرائیل این اتفاقات رخ نداده است. حال وظیفه اسرائیل چیست؟ پاسخ‌ها تنها 3 گزینه بوده است: اسرائیل نقش فعال‌تری در مشکلات جهان ایفا کند، بر مشکلات داخلی تمرکز کنیم (نه جهانی) و نظری ندارم.

پاسخ 43 درصد تمرکز بر مشکلات داخلی بوده است. این در حالی که تنها 35 درصد خواهان نقش آفرینی اسرائیل در مشکلات جهانی است. این پاسخ نشان می‌دهد که از نظر اسرائیلی‌ها جدا از باور و نگرش اخلاقی افراد بر اینکه جهان و حل مشکلات آن وظیفه همگانی است، اکنون مشکلات داخلی اولویت کنونی است و باید بر آنان تمرکز کرد. نگرشی که می‌توان نشان از تفکر اسرائیلی‌ها از ضعف و چالش داخلی باشد.

سؤالی از ریشه یهودیان در میانه نظرسنجی سیاست خارجی

از پرسش شوندگان پرسیده شده است «اسرائیل متعلق به کدام منطقه است؟» هرچند با توجه به گزینه‌ها این گونه به نظر می‌رسد که این سؤال در میانه نظرسنجی سیاست خارجی مرتبط با تقسیمات ذهنی روابط بین الملل است اما در باطن نگرش یهودیان به جایگاه خود را نشان می‌دهد.

پاسخ‌های نسبتاً پراکنده در میان گزینه‌های خاورمیانه (32 درصد)، اروپا (27 درصد)، حاشیه دریای مدیترانه (21 درصد)، هیچ کدام از گزینه‌های بالا و نظری ندارم (روی هم 20 درصد) نشان از تکثر هویتی اسرائیلی‌ها بالأخص در میانه اعراب اسرائیلی و یهودیان غیرعرب دارد. چالش هویتی در این سؤال و نگرش بیش از قبل خود را نشان می‌دهد.

آیا همکاری منطقه‌ای میان اسرائیل و دیگر کشورها ممکن است؟

در سؤالی پرسیده شده است که همکاری میان اسرائیل و کشورهای دیگر را ممکن می‌دانند یا غیر؟

در سال گذشته میلادی 68 درصد آن را ممکن و فقط 20 درصد آن را غیرممکن می‌دانستند. این در حالی است که این رقم در سال 2014 به ترتیب 69 درصد و 28 درصد بوده است. این یعنی هرچند کسانی که همکاری اسرائیل با کشورهای منطقه (صلح) را ممکن می‌دانند تغییری نکرده است اما درصد آنانی که به عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای منطقه و اعراب بدبین بوده‌اند کاهش یافته است.

کدام کشور عربی بیشترین تلاش برای عادی‌سازی روابط را دارد؟

از صهیونیست‌ها پرسیده شده است که کدام کشور عربی بیشترین تلاش برای صلح با اسرائیل را داشته است. در جدول زیر فقط کشورهایی که بیش از 3 درصد آرا را کسب کرده‌اند آورده شده است. غیبت عراق، لبنان، سوریه و حتی عمان، بحرین و… نشان می‌دهد که اسرائیلی‌ها برای اقدامات این کشورها وزنی قائل نیستند.

عربستان با اختلاف نسبت به مصر و اردن نشان کثیف عادی‌سازی روابط با اعراب را از دست شهروندان سرزمین‌های اشغالی دریافت کرده است.

پیمان وادی العربه؛ سازشی که هنوز راهبردی است

در پرسشی خواسته شده نظرشان را در مورد سازش میان اسرائیل و اردن مشهور به وادی العربه بعد از 25 سال را میان 3 گزینه «ارزش راهبردی دارد»، «امروز اهمیت کمتری دارد» و «نظری ندارم» انتخاب کنند.

این نتایج در حالی است که در دی ماه امسال شاهد عدم تمدید بخشی از توافق مشهور به وادی العربه، صلح میان اردن و اسرائیل بود. توافق سازش اردن و اسرائیل که در سال ۱۹۹۴ به امضا رسید، به اسرائیل اجازه می‌داد این زمین‌ها را که در منطقه باقوره (که اسرائیلی‌ها به آن نهرییم به معنی بین دو نهر می‌گویند) و غمر واقع هستند، علی‌رغم آنکه جزو خاک اردن است اما به‌صورت رایگان در اختیار داشته باشند. با پایان مهلت 25 ساله این بند از وادی العربه پادشاه اردن این قرارداد را تمدید نکرد و شهروندان اسرائیلی این مناطق را ترک کردند. نتایج نشان می‌دهد که علی‌رغم اتفاقات ماه‌های اخیر اسرائیلی‌ها همچنان سازش و همکاری اردن با آنان را بسیار مهم و حتی می‌دانند.

اتحادیه اروپا دوست اسرائیل است یا دشمن؟

یکی از چالش‌های همیشگی جامعه اسرائیلی نگرش به اتحادیه اروپا بوده است. اتحادیه اروپا همواره بر راهبرد دو دولت پافشاری داشته و در این راستا بارها اسرائیل را به اشغالگری و نژادپرستی متهم کرده است. نتایج از آنچه تصور می‌شود هم عجیب‌تر است: 45 درصد اتحادیه اروپا را دشمن می‌دانند تا دوست؛ و تنها 27 درصد اتحادیه اروپا را به چشم یک دوست برای اسرائیل می‌نگرند.

گفتنی است پایگاه اینترنتی جروزالم پست درگزارشی از پاریس اخیرا نوشته است نتایج تازه ترین تحقیقات (2020) نشان می‌دهد از هر پنج اروپایی یک نفر بر این باور است که شبکه‌ای مخفی از یهودیان امور سیاسی و اقتصادی جهان را اداره می‌کند. به‌موجب این گزارش، نتایج یک نظرسنجی از میان 16 هزار داوطلب در 16 کشور اروپایی نشان می‌دهد یک‌پنجم اروپایی‌ها بر این باورند کنترل امور سیاسی و اقتصادی جهان در اختیار یک شبکه مخفی از یهودیان قرار دارد و همچنین همین تعداد می‌گویند یهودیان از حربه مظلوم‌نمایی در ماجرای هولوکاست برای پیشبرد اهداف و تأمین نیازهای خود سوءاستفاده می‌کنند

 پانوشت:

[1] https://www.mitvim.org.il/images/English_Report_-_The_2019_Israeli_Foreign_Policy_Index_of_the_Mitvim_Institute.pdf