جامعه شناسی کشورهای اسلامیفلسطینکشور شناخت

انقلاب دموگرافیک در اسرائیل

مرتضی آقامحمدی

کتاب رمان «مسجد نوتردام پاریس»[۱]  در سال ۲۰۰۵ یکی از پرفروش­‌ترین‌های سال بود که نیمه قرن بیست و یک را در حالی به تصویر می­‌کشد که در شهرهای اروپا، اسلام دین رسمی حکومت­‌ها شده و مسیحیان مجبور به زندگی در بیغوله­‌ها شده­‌اند. برخی متخصصان اسلام­‌شناس در اروپا معتقدند که کشورهای اروپایی شاهد یک دگرگونی مذهبی خواهند شد که عواقب آن بیش از تحولات گذشته خواهد بود. در باور اینان، شمار مسلمانان موجود در سراسر جهان می­‌تواند یک پیش‌فرض برای «انقلابی دموگرافیک» باشد.جمعیت فزاینده اقلیت مسلمانان در کشورهای غیر اسلامی  و مهاجرت جدی مسلمانان در کنار کاهش زاد و ولد غیر مسلمانان، شاخص جمعیت مسلمانان را فزاینده کرده است. به اعتقاد بسیاری در سال ۲۰۵۰ مسلمانان خود را به جمعیت مسیحیان جهان خواهد رساند. حساسیت­‌های جمعیتی به طور غیرقابل اجتناب با تنش­‌های سیاسی، قومیتی و دیگر مسائل غیر دینی شعله­‌ور شده و به آسانی تبدیل به تقابل مذهبی می‌گردد. شاخص دیگری که تمایل به معیار جمعیت را افزایش می­‌دهد رقابت­‌های سیاسی اجتماعی گروه­‌هاست که در دهه­‌های اخیر به رقابت­‌های قومیتی موجود رنگ مذهبی و عقیدتی داده است. هر چه مسلمانان از لحاظ جمعیتی بیشتر می­‌شوند نسبت به اعتقادات مذهبی و حقوق خود مصصم‌تر می­گردند.

خاورمیانه و اروپا دو منطقه­‌ای هستند که شاخص جمعیتی می­تواند در آنها پی­‌آمدهای سیاسی اجتماعی و فرهنگی داشته باشد. این چیزی است که هر شهروند اروپایی در کشوری که جمعیت مسلمانان در حال افزایش است به سادگی می­‌تواند مشاهده کند. تغییر جمعیت گاه منظره شهری را نیز تغییر می‌­دهد. دو شهر اولدهام و برادفورد انگلستان نمونه­‌های خوبی برای این واقعیت هستند. کباب‌فروشی‌­های پاکستانی جایگزین پاب­‌های سنتی انگلیسی و مغازه­‌های ماهی و چیپس شده­‌اند. حتی زمزمه­‌هایی در مورد به کاربردن قانون شریعت در میان مسلمانان این شهرها وجود دارد.

در خاورمیانه، مقاومت فلسطینی­‌ها که به تدریج  ماهیت اسلامی به خود گرفته است در شکاف وسیع و فزاینده جمعیتی عرب­‌ها نسبت به یهودیان به عنوان شاخص اصلی پیروزی در این مناطق خود را نشان می‌دهد. مسلمانان عربی که شهروند اسرائیل هستند نرخ تولیدمثل بالایی دارند. همین مطلب را می­توان در مورد شهروندان حکومت فلسطینی آینده بیان کرد. در سال ۲۰۰۴ بیش از ۱.۰۷۰.۰۰۰ مسلمان (۱۶ درصد از کل جمعیت اسرائیل) وجود داشت که ۴۵۰هزار نفر از آنان زیر ۱۵ سال داشتند. نرخ زاد و ولد مسلمانان ۳.۴ است در حالی که این نرخ برای یهودیان ۱.۴ درصد است.[۲]

به علاوه جمعیت فلسطین خودمختار در زمان مشابه از مرز ۳.۵ میلیون نفر گذشت. رشد جمعیت ۱.۲۵ میلیون نفری مسلمان قوی غزه ۴ درصد بود که یک رکورد جهانی محسوب می­‌شد. به طور متوسط رشد جمعیت فلسطینی­‌ها سه برابر رشد جمعیت یهودیان اسرائیلی بوده است. به هر حال اسرائیل با جمعیت ۵.۷ میلیون نفری خود (آمار سال ۲۰۰۴) همانند جزیره­‌ای در «دریای مسلمان» است. در واقع جمعیت همسایگان مستقیم آن (لبنان، سوریه ، اردن و مصر) بیش از ۱۰۰ میلیون نفر است. از طرفی جمعیت مهاجران یهودی هم رو به کاهش است. در سال ۲۰۰۳ تعداد مهاجران یهودی به اسرائیل ۲۳.۲۰۰ نفر بود که نسبت به سال ۲۰۰۲ کاهشی ۳۱ درصدی داشت.

بنابر اعلام مرکز آمار اسرائیل، جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۲ در حدود ۷.۹۸۱ میلیون نفر بود که ۶.۰۱۵ میلیون نفر یعنی ۷۴ درصد آنها یهودی بودند و ۱.۶۴۸ میلیون برابر با ۲۰.۶ درصد آنها عرب هستند. بانک جهانی نیز اعلام کرد که بنابر اظهار برخی وب سایت­‌های حامی اسرائیل، در سال ۲۰۱۴ جمعیت مسلمانان به ۱.۷۷۱.۰۰۰ رسیده است. نرخ رشد جمعیت یهودیان ۱.۷ درصد است که از همه کشورهای اروپایی بیشتر است، اما در عین حال نرخ رشد مسلمانان ۲.۲ درصد بوده است.[۳] در میان یهودیان اسرائیل افراد ناامید و افسرده­‌ای وجود دارند که آماده ترک این کشور هستند. عرب­‌ها به اعتبار تفوق جمعیتی خود نسبت به اسرائیلی­‌ها تشجیع شده­‌اند. گرچه غلبه جمعیتی مسلمانان بر یهودیان اسرائیل بعید به نظر می­‌رسد، اما بی‌­شک رشد جمعیتی آنها موجب بروز مناسبات جدیدی خواهد شد و چه بسا شگفتی­‌هایی را به وجود آورد. جمعیت‌شناس اسرائیلی سرجیو دلاپرگولا، کاهش جمعیتی یهودیان را چالش دراز مدت اسرائیل دانسته و معتقد است اگر اسرائیل می­خواهد کشوری با محوریت یهودی بماند باید برای حفظ اکثریت جمعیتی خود تلاش نماید.[۴]

گرچه سیاستمداران عرب در اظهارات علنی­‌شان به جمعیت بالای خود اشاره نمی­‌کنند، اما در مجامع پنهان خود اظهار می­‌کنند که به واسطه برتری عددی، پیروزی نهایی از آن آنهاست. اگر کسی این مطلب را بپذیرد می­‌تواند اهمیت شاخص جمعیتی در یک منطقه جغرافیایی محدود و انعکاس جهانی این تفوق محلی را دریابد. این برتری جمعیتی ابعاد مختلف سیاسی، امنیتی، مذهبی، فرهنگی، اقتصادی و … خود را در دهه‌های آتی بیشتر به نمایش خواهد گذاشت.

ارجاعات
[۱] – The Mosque of Notre Dame de Paris
[۲] – The Moslem Population in Israel. On the Occasion of “Festival of the Sacrifice,”erusalem, February 1, 2004, 27/2004. http://www.cbs.gov.il
[۳] -Jewish virtual library/latest population statistics for Israel, 2016
[۴] -Sergio Dellapergola, Jewish Demographic policies: population trends and options in Israel and the Diaspora,2011
منبع: موسسه مطالعات راهبردی اسلام معاصر
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا