نتایج یک نظرسنجی درباره انتخابات آتی عراق؛ عبور جامعه عراق از همه جریانات سیاسی!
سید عرفان الدین افضلی
مقدمه
مرکز مطالعاتی و برنامه ریزی البیان با هدف آگاهی و شناخت بهتر افکار عمومی جامعه عراق و پیشبینی رفتار انتخاباتی مردم در انتخابات پارلمان آینده این کشور، اقدام به برگزاری یک نظرسنجی نمود که نتایج آن در ماه آوریل سال 2021 منتشر شد. این نظرسنجی شامل سوالاتی است که سعی دارد تا دیدگاهها و مواضع رای دهندگان عراقی به ویژه پس از تحولات اکتبر سال 2019 و اعتراضات موسوم به تشرین و همچنین تغییر دولت را استخراج و به نمایش بگذارد. برای مثال بر اساس نتایج به دست آمده به نظر میرسد اصلاحات اقتصادی اعمال شده از جانب دولت فعلی توانسته در تغییر گزینههای رای دهندگان در انتخابات تاثیرگذار باشد.
چارچوب روشی
تحقیق حاضر حاصل نظرسنجی متشکل از بیست سوال اصلی است که از 1770 نفر شهروند عراقی از اقشار مختلف به دست آمده است. اشخاصی که به سوالات پاسخ دادهاند از طریق لیست راهنمای تلفنی شهروندان ساکن در استانها و به صورت تصادفی به دست آمدهاند. طبق آمار رسمی تعداد شهروندان عراقی در کل استانها به 40 میلیون نفر میرسد که این عدد با حجم نمونه تصادفی پژوهش متناسب به نظر میرسد. همچنین در این پژوهش نسبت جمعیت هر استان در انتخاب تعداد افراد نمونه تاثیرگذار بوده است.
این نظرسنجی بر اساس دستورالعمل کمیته انتخابات و وزارت برنامهریزی، از بین جوانان بالای 18 سال و افرادی که اجازه قانونی رای داشتند به عمل آمده است. نمونههای مذکور از تمام استانهای عراق و با توجه به وزن جمعیتی هر استان انتخاب شدهاند به صورتی که برای مثال استان بغداد که طبق آمار حدود 8 میلیون نفر و معادل 21درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است، 382 نفر از حجم نمونه را نیز به خود اختصاص داده است که تقریبا 21 درصد از حجم نمونه را شامل میشود. مصاحبهها در این نظرسنجی از طریق 5 پژوهشگر فعال در مرکز مطالعاتی البیان که یک نفر اختصاصا زبان کردی را بر عهده داشته، انجام پذیرفته است. مصاحبه کنندگان به صورت تلفنی سوالات را از شهروندان پرسیده و پاسخهای آنان را در فرم ارزیابی بدون کم و کاست وارد کردهاند. طبق اطلاعات این مرکز، نظرسنجی فوق طی دو هفته متمادی از 2021/3/15 تا 2021/3/30 میلادی به طول انجامیده است.
فرم سوالات شامل پرسشهایی در خصوص جنسیت، سن، سطع معیشت، سطح سواد، وضعیت تاهل، نژاد و قومیت و استان محل سکونت بوده است و علاوه بر این 13 سوال محوری نیز وجود داشت که اهداف مصاحبه را پوشش میداد.
این نظرسنجی با هدف دستیابی به نظرات افکار عمومی در خصوص محورهای زیر از میان همه اقشار مردم و قومیتها و استانهای صورت پذیرفته است:
- مشارکت در انتخابات و رایدهی
- بهروز کردن اطلاعات شخصی رایدهندگان
- شناسایی علل اصلی عدم مشارکت در انتخابات
- نگرش و گرایش رایدهندگان به نامزدهای احتمالی
- گرایش به احزاب و جناحها یا افراد مستقل
- معیار اساسی در الگوی رایدهی
- انتظارات محوری رایدهندگان از برنامههای انتخاباتی
- ارزیابی عملکرد دولت نخست وزیر آقای مصطفی الکاظمی در مدت فعالیت
طی این نظرسنجی، داده هایی برای مطالعه تحلیلی به دست آمد که برگرفته از نظرات، نگرش ها و تجربیات شهروندان عراقی درباره روند انتخابات بود و براساس روش توصیفی-تحلیلی نمونهای از افراد با گرایش های مختلف، مناطق مختلف جغرافیایی و فرهنگ های مختلف انتخاب شدند و نتیجه به گونهای حاصل شد که امکان تعمیم نتایج کاملا وجود دارد.
جدول جمعیت در استانهای مختلف و نسبت حجم نمونه به صورت مجزا به کل جمعیت بر اساس دادههای آماری در سال 2019
جدول شماره 1: جدول میزان نمونه نسبت به درصد جمعیت واقعی استانها بر اساس آمار سال 2019
قسمت اول (اطلاعات جامعه آماری)
- استان محل سکونت
نتایج این نظرسنجی نشان میدهد که پاسخ دهندگان عموما در 18 استان کشور سکونت داشتهاند و همانطور که در نمودار دایرهای زیر مشخص است تعداد افراد در هر استان با میزان پراکندگی جمعیتی هر استان متناسب است و با آمارهای جدول فوق همخوانی دارد.
نمودار شماره 1: نسبت درصد پاسخدهندگان به تفکیک استان
- سن
طبق آمار قریب 50 درصد از پاسخ دهندگان در این نظرسنجی بین 18 تا 38 سال سن دارند به این معنی حدود 900 نفر از جامعه تصادفی ما جوان محسوب میشوند و مطالباتی از جمله بازار کار، تسهیل امر ازدواج، بهبود شرایط زندگی و تغییرات در جامعه را دنبال میکنند که در فرمهای پاسخگویی به وضوح نمایان است.
از طرفی تقریبا 49.4 درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی یعنی حدود 880 نفر نیز بین 39 تا 67 سال سن دارند که اصولا دوران میانسالی و سالمندی را تجربه میکنند. مطابق این آمار و تقسیم بندیها کاملا روشن است که توزیع گروههای سنی پاسخ دهندگان نشان از واقعی و حقیقی بودن جامعه و نمونههای تصادفی دارد که این امر موجب خواهد شد تا این نتایج را قابل تعمیم ارزیابی کنیم.
نمودار شماره 2: بازه سنی شرکتکنندگان در نظرسنجی
- جنسیت
همانطور که در نمودار زیر مشهود است 70 درصد از جمعیت پاسخدهندگان یعنی 1248 نفر را مردان و حدود 30 درصد یعنی 522 نفر را بانوان در این جامعه تصادفی شامل میشوند. مشخص است که مردان تعداد بیشتری از جامعه تصادفی را به خود اختصاص میدهند و این به دلیل نوع انتخاب افراد در لیست شماره تلفن ملی میباشد که باعث شده است تا دو سوم جمعیت جامعه مردان باشند.
نمودار شماره 3: پراکندگی جنسیتی پاسخ دهندگان
- وضعیت تاهل
آمارها نشان میدهد از میان 1770 نفر شرکتکننده در این نظرسنجی 1378 معادل 78 درصد از جامعه تصادفی متاهل هستند و 324 نفر معادل 18 درصد را مجردها تشکیل میدهند. همچنین در میان پاسخ دهندگان این جامعه 45 نفر یعنی معادل 2.5 درصد را بیوه زنان و 23 نفر معادل 1.3 درصد را افراد مطلقه تشکیل دادهاند. به صورت کلی آمار همه کسانی که تا بحال تجربه ازدواج را داشتهاند 82 درصد و کسانی که این تجربه را نداشتهاند 18 درصد بوده است. این یعنی حدودا از میان هر پنج نفر یک نفر تجربه ازدواج را نداشته است. مطابق تجربههای زیستی مسئولیت پذیری و میزان تعهد افراد متاهل در مشارکت سیاسی همیشه به میزان قابل توجهی بالاتر بوده است فلذا در انتخابات پیشروی عراق نیز این انتظار میرود که مشارکت متاهلین نسبت به مجردها بیشتر باشد.
نمودار شماره 4 : وضعیت تاهل شرکت کنندگان در نظرسنجی
- سطح سواد
طبق نتایج از میان پاسخدهندگان به سوالات این نظرسنجی حدود 30 درصد دارای تحصیلات ابتدایی و پایینتر، حدود 32 درصد از جامعه آماری دارای مدرک راهنمایی و متوسطه و 34 درصد هم دارای مدرک دیپلم و لیسانس هستند. در جامعه آماری مذکور تنها 5 درصد از پاسخ دهندگان مدرک بالاتر از لیسانس دارند که با جزئیات در نمودار زیر به تصویر کشیده شده است.
در نمودار زیر به صورت تفکیکی و کاملا جزئی از پایینترین سطح سواد تا بالاترین تحصیلات را دسته بندی کردهایم و حتی گروههای کم سواد که قدرت خواندن و نوشتن نداشتند در گروهبندی لحاظ شدهاند.
نمودار شماره 5: سطح سواد شرکت کنندگان در نظرسنجی
- وضعیت رفاهی و معیشت
مرکز مطالعاتی البیان به جهت اینکه به دلایل مختلف پاسخ دهندگان از گفتن مقدار دقیق درآمد خود خودداری میکردند و در واقع امکان پرسش در این خصوص وجود نداشته است با طراحی سه طبقه، جامعه آماری منتخب را دسته بندی کرده است. سه گروه پیشنهادی شامل؛ کسانی که درآمد بسیار پایینی دارند و برای گذران عمر با مشقت و سختی روبهرو هستند، گروه دوم کسانی که رفاه نسبتا متوسطی دارند و گروه سوم کسانی که میزان درآمد بالایی دارند، میباشد.
نتایج این نظرسنجی نشان میدهد که درآمد ماهانه 27.7 درصد از پاسخ دهندگان یعنی حدود 490 نفر برای زندگی و برآورد احتیاجات اساسی کافی نیست. گروه دوم که 68.8 درصد از حجم نمونه این نظرسنجی هستند سطح معیشت متوسطی دارند و 3.6 درصد یعنی حدود 60 نفر هم گفتهاند که از سطح رفاهی بالایی برخوردارند. این نتایج نشان میدهد که بزرگترین دسته در این نظرسنجی افرادی با سطح معیشتی متوسط هستند. نکته قابل ملاحظهای که در این قسمت وجود دارد اختلاف دیدگاهها در گروههای مختلف است. برای مثال اگر میزان تحصیلات افراد را مورد بررسی قرار دهیم خواهیم دید که استانداردهای زندگی از دیدگاه هر طبقه با دیگر طبقات تفاوت دارد و به همین شکل در دیگر عرصهها نیز باعث بروز رفتارهایی متنوع در مشارکت سیاسی از جمله انتخابات خواهد شد.
نمودار شماره 6: وضعیت معیشت جامعه آماری شرکت کننده در نظرسنجی
- قومیت
طبق دادههای آماری این نظرسنجی 83.2 درصد از پاسخ دهندگان یعنی 1473 نفر از قوم عرب هستند در حالی که کردها 14.5 درصد یعنی حدود 260 نفر را شامل میشوند. مابقی قومیتها از جمله ترکمن، آشوریان، ایزدیان و… درصد بسیار کمی در این نطرسنجی داشتند که البته به صورت جزئی در نمودار دایرهای به تصویر کشیده شدهاند.
همانطور که گفته شد اقوام پرجمعیت در این جامعه سه قوم عرب، کرد و ترکمن هستند که حدود 99 درصد از جمعیت این حجم نمونه را شامل میشوند و باقی قومیتها تعداد شرکتکنندههای کمی داشتهاند که عملا پاسخهایشان در نتیجه اصلی تغییری ایجاد نخواهد کرد اما به دلیل جامعیت در نتایح و درنظر گرفتن همه آرا و سلایق و حفظ بیطرفی به صورت جامع در نظر گرفته شدهاند.
نمودار شماره 7: پراکندگی قومیتی در نظرسنجی انتخابات
قسمت دوم (سوالات نظرسنجی)
سوال اول: به نظر شما آیا انتخابات پیش رو تاثیری در پیشرفت و بهبود اوضاع کشور خواهد داشت؟
طبق دادههای آماری، نزدیک به یک سوم جمعیت پاسخ دهندگان یعنی 39 درصد اعتقاد داشتهاند که این انتخابات برای آینده و پیشرفت کشور هیچ اهمیتی ندارد و عملا تاثیری در رشد کشور و رفاه مردم نخواهد داشت در صورتی که نزدیک به 40 درصد نظر مخالفی دارند و معتقدند انتخابات پیشرو میتواند تاثیر بسزایی در رشد و اعتلای کشور داشته باشد. در این میان حدود 20 درصد پاسخ دهندگان هم گزینه «شاید انتخابات تاثیر مفیدی داشته باشد» را انتخاب کردهاند که نشان میدهد جمعیت قابل ملاحظهای از مردم عراق هنوز در مورد آینده کشور تردید و ابهام دارند و هنوز تصمیم قطعی برای مشارکت و رای به گزینه مشخصی ندارند.
نتایج همچنین نشان میدهد که 61 درصد جوانان بین 18-38 سال عراقی بیشتر گزینههای عدم تاثیرگذاری انتخابات / شاید تاثیر گذار باشد را انتخاب کردهاند که نکته قابل ملاحظهای است. جامعه زنان هم در قبال سوال فوق رویکرد مشابهی داشتهاند و نزدیک به 58 درصد به گزینههای عدم تاثیرگذاری انتخابات در آینده کشور / شاید تاثیرگذار باشد رای دادهاند.
به نظر شما آیا انتخابات پیش رو تاثیری در پیشرفت و بهبود اوضاع کشور خواهد داشت؟ | تعداد پاسخ دهندگان | درصد |
بلی | 713 نفر | 40.3 |
خیر | 690 نفر | 39 |
شاید | 367 نفر | 20.7 |
جمعا | 1770 | 100 |
نمودار شماره 8 : میزان تاثیرگذاری انتخابات آینده در پیشرفت کشور از دید پاسخ دهندگان
سوال دوم: آیا مشخصات خود را در فهرست رایدهندگان برای رایگیری، به روز کردهاید؟
پاسخها نشان میدهد که 65.5 درصد از پاسخدهندگان اطلاعات خودشان را در سیستم رایدهی به روز کردهاند در حالیکه 34.5 درصد تا کنون این کار را انجام ندادهاند. البته برای انجام این کار زمان کافی برای واجدین شرایط تا زمان انتخابات وجود دارد. در این سوال نیز نتایج نشان میدهد که حدود 64 درصد از جمعیت جوانان بین 18-38 سال اطلاعاتشان را به روز کردهاند و از بین جامعه زنان نیز 55 درصد اقدام به انجام این کار کردهاند و مابقی هنوز اطلاعاتی را برای رای دادن به روز نکردهاند.
در میان استانهای عراق استان واسط با 74.6 درصد رایدهنده که مشخصات خود را بروز کردهاند جایگاه اول را دارد و به دنبال آن سلیمانیه با 73.9 درصد، الدیوانیه با 71 درصد و اربیل با 70.1 درصد جایگاههای بعدی را در اختیار داشتند.
آیا مشخصات خود را در فهرست رایدهندگان برای رایگیری، به روز کردهاید؟ | تعداد پاسخ دهندگان | درصد |
بلی | 1159 | 65.5 |
خیر | 611 | 34.5 |
جمعا | 1770 | 100 |
نمودار شماره 9: درصد بروز کنندگان مشخصات شخصی در سیستم رای دهی
سوال سوم : آیا شما کارت بیومتریک (کارت شناسایی با چند مشخصه منحصر بفرد شخص) دارید؟
در تمامی استانهای کشور غالب جمعیت پاسخدهندگان یعنی حدود 82 درصد اعلام کردند که کارتهای شناسایی بیومتریک را دارند درحالیکه 17.6 درصد پاسخشان به این سوال منفی بوده است. این نتایج با مقداری اختلاف با نتایج منتشر شده از سمت کمیته مستقل انتخابات وزارت کشور همراه بوده است به شکلی که این کمیته طی گزارشی که چند ماه پیش منتشر کرد 70 درصد از واجدین شرایط را دارای کارت بیومتریک اعلام کرد. اما با این حال چون فرایند ثبت نام کارت بیومتریک کماکان در دسترس همگان وجود دارد و مدت زمان نسبتا زیادی هم از انتشار گزارش کمیته گذشته است بهنظر میرسد آمار و نتایج با اندکی تسامح درست و منطقی است.
درمیان استانهای کشور بیشترین جواب آری مربوط به استان واسط با درصد 95.2 بوده است. در ادامه ذیقار با 89.9 درصد، دهوک با 87.3 وسلیمانیه با 85.2 در ردههای بعدی هستند که بیشترین جمعیت دارای کارت بیومتریک قلمداد میشوند. طبق قوانین جدید انتخابات عراق داشتن کارت شناسایی بیومتریک برای جلوگیری از تقلب و فساد لازم و ضروری است.
طی این پرسش مشخص شد 80 درصد جوانان و 79.3 درصد از زنان عراقی نیز اعلام کردهاند که دارای کارت بیومتریک جدید هستند.
آیا شما کارت بیومتریک (کارت شناسایی با چند مشخصه منحصر بفرد شخص) دارید؟ | تعداد پاسخ دهندگان | درصد |
بلی | 1458 | 82.4 |
خیر | 312 | 17.6 |
جمعا | 1770 | 100 |
نمودار شماره 10 : درصد دارندگان و عدم دارندگان کارت شناسایی بیومتریک
سوال چهارم: آیا از عملکرد کمیته جدید انتخابات و قوانین جدید وضع شده برای این حوزه راضی هستید؟
علیرغم اینکه برای کمیته انتخابات فعلی اعضا و هیئت رئیسه جدیدی انتصاب شده است و درحالی که هنوز گزارش دقیق و کاملی از عملکرد این کمیته جز ثبت نام رایدهندگان و صدور کارتهای بیومتریک منتشر نشده است حدود 32 درصد از پاسخ دهندگان از عملکرد این کمیته اعلام رضایت کردهاند و 19 درصد نیز نارضایتی خودشان را به ثبت رساندهاند. در این میان طبق پیشبینیها نزدیک 50 درصد از پاسخدهندگان صراحتا اعلام کردهاند که هیچگونه اطلاعاتی از نحوه عملکرد و قوانین جدید این کمیته برای بهبود اجرای انتخابات ندارند.
19.4 درصد از جوانان عراقی در خصوص این پرسش اعلام کردهاند که به دلیل تجارب گذشته تشکلهای مختلف که کارنامه ضعیفی از خود به جا گذاشتند از این کمیته نیز راضی نیستند و اعتقاد دارند که مفید نخواهد بود. همچنین از میان بانوان عراقی 17.2 درصد معادل 90 نفر از میان 522 زن شرکت کننده در این نظر سنجی از عملکرد این کمیته راضی نبودهاند.
آیا از عملکرد کمیته جدید انتخابات و قوانین جدید وضع شده برای این حوزه راضی هستید؟ | تعداد پاسخ دهندگان | درصد |
بلی | 568 | 32.1 |
خیر | 338 | 19.1 |
نمیدانم | 864 | 48.8 |
جمعا | 1770 | 100 |
نمودار شماره 11: میزان رضایت از عملکرد کمیته مستقل انتخابات
سوال پنجم: به نظر شما آیا انتخابات در زمان مشخص خود برگزار خواهد شد؟
نتایج نظرسنجی در همه استانها نشان میدهد که 62 درصد یعنی حدود دو سوم پاسخ دهندگان اعتقاد دارند که انتخابات آینده در زمان معین خود برگزار نخواهد شد که نشان از عدم اعتماد به ساختارها و سازوکارهای دولتی و حاکمیتی دارد. از طرف دیگر 38 درصد معتقدند انتخابات در زمان معین برگزار خواهد شد.
جالب توجه است که نتایج نظرسنجی فعلی با گزارشهای اعلام شده توسط دولت و کمیته مستقل انتخابات در مورد برگزاری انتخابات، بودجه مورد نیاز، اجماع سیاسی و مضافا شرایط همه گیری کرونا و بحران اقتصادی کشور سازگاری و تطابق نسبی دارد.
در راس استانهای اعلام شده استان کربلا وجود دارد که طبق آمار 75.4 درصد از پاسخ دهندگان از این استان معتقد بودند که انتخابات در زمان معین خود برگزار نخواهد شد. در ادامه شهروندان اهل سلیمانیه با 75 درصد، بابل با 69 درصد و اربیل و دهوک با 63.3 درصد چنین اعتقادی داشتند.
از جوانان حاضر در نظر سنجی نیز 66 درصد معتقد بودند که انتخابات در زمان معین خود اجرا خواهد شد و از میان بانوان نیز 67.8 درصد نیز معتقد به برگزاری در زمان معین بودند.
بنظر شما آیا انتخابات در زمان مشخص خود برگزار خواهد شد؟ | تعداد پاسخ دهندگان | درصد |
بلی | 672 | 38 |
خیر | 1098 | 62 |
جمعا | 1770 | 100 |
نمودار شماره 12 : نظر پاسخ دهندگان در خصوص احتمال برگزاری انتخابات در زمان معین
سوال ششم: آیا قصد شرکت در انتخابات آینده را دارید؟
پاسخهای شرکت کنندگان از استانهای مختلف در این نظرسنجی نشان میدهد که 61.3 درصد قصد شرکت در انتخابات آینده را دارند درحالی که 21.8 درصد تمایل و علاقهای به مشارکت ندارند و حدود 17 درصد نیز هنوز تصمیمی برای شرکت یا عدم شرکت نگرفتهاند.
نتایج این نظرسنجی نشان میدهد که آمار شرکت کنندگان در این انتخابات برخلاف دورههای قبلی انتخابات در این کشور احتمالا رشد رو به جلویی خواهد داشت. پس از سال 2003 و سقوط نظام صدام عراق تجربه 4 انتخابات را در خود داشته که هرچه به تاریخ 2018 نزدیک شده با کاهش مشارکت مواجه بوده است. در انتخابات سال 2005 بالاترین درصد مشارکت در انتخابات ثبت شده است در حالیکه سال 2018 شاهد پایینترین درصد مشارکت در این کشور بودهایم. مرکز بین المللی انتخابات و دموکراسی درصد مشارکت در ادوار مختلف انتخابات را به شرح زیر منتشر کرده است:
- انتخابات سال 2005 : 79 درصد
- انتخابات سال 2010 : 62.4 درصد
- انتخابات سال 2014 : 60 درصد
- انتخابات سال 2018 : 44.85 درصد
در میان استانهای کشور استان صلاح الدین با 69 درصد آرای موافق بالاترین درصد را از آن خود کرده است و به دنبال آن کرکوک 67.9 درصد، ذیقار با 66.7 درصد و دهوک با 65.5 درصد قرار دارند.
مطابق آخرین نتایج 61.5 درصد جوانان عنوان کردهاند که در انتخابات آتی شرکت خواهند کرد. همچنین از میان زنان 62.1 درصد از جامعه آماری موردنظر تمایل به شرکت در رویداد انتخابات دارند.
نمودار شماره 13: پیش بینی میزان مشارکت در انتخابات بر اساس نتایج نظرسنجی
سوال 7: درصورتی که پاسخ شما به سوال 6 «خیر» یا «هنوز تصمیم نگرفتهام» میباشد، کدامیک از دلایل زیر را سبب اصلی این تصمیم میدانید؟
در واقع این سوال خطاب به کسانی مطرح شده است که تصمیم به عدم مشارکت در انتخابات آتی را دارند و جویای دلیل عمده این رفتار پاسخدهندگان میباشد. طبق نمودار ذیل 39 درصد از پاسخدهندگان معتقدند تغییر سیاستهای کشور و ایجاد فضای مثبت، از مجرای انتخابات امکان پذیر نخواهد بود. همچنین حدود 38 درصد از پاسخ دهندگان نیز اعتقاد دارند که انتخابات سبب تکرار و بازتولید یک طبقه سیاسی خاص در عراق میشود که هیچ ارتباطی با بدنه مردمی ندارد و درواقع یک طبقه از پیش تعیین شده در انتخابات شرکت میکنند و از قبل مشخص است که چه کسی رای خواهد آورد و مسئولیتها از پیش تعیین شده است. دلیل سومی که در پرسشها طرح شده بود و حدود 12 درصد از پاسخدهندگان آن را به عنوان دلیل عدم مشارکت در انتخابات انتخاب کردند تقلب همیشگی و رفتارهای ریاکارانه نامزدها و نمایندگان پارلمان در ایام انتخابات بود؛ چراکه این پدیده تبدیل به رویه شده است و هرکس که بخواهد در عراق به مسئولیتی برسد دست به رفتارهای ریاکارانه و دروغین میزند که طبق نتایج نظرسنجی اعتماد جمع کثیری از اقشار مختلف مردمی را سلب نموده است. همچنین 5 درصد دیگر از جمعیت پاسخ دهندگان عدم وجود محیطی امن و سالم را به عنوان دلیل عدم شرکت در انتخابات پیش رو مطرح کردند. حدود 5.7 درصد از مردم نیز به صورت مطلق اعتقاد به شرکت در انتخابات نداشتند و دلیل خاصی را برای این رفتار خود متذکر نشدند.
نمودار شماره 14: دلایل عدم مشارکت
سوال هشتم: درصورتی که قصد شرکت در انتخابات آینده را دارید، به چه شخصیت یا رویکرد احتمالی رای خواهید داد؟
این پرسش حول رویکرد و ویژگیهای فرد مدنظر اقشار و گروههای مختلف میباشد و طبق نتایج 24 درصد از پاسخ دهندگان صراحتا بیان کردند که قصد انتخاب فردی پاکدست و سالم را دارند. دومین گروهی که از تعداد فراوانی بیشترین بودند و حدود 17 درصد آرای نظرسنجی را به خود اختصاص داده بودند بیان داشتند قصد انتخاب حزبی را دارند که به مردم خدمت کند و به فکر منافع همه اقشار و گروهها باشد نه حزب یا گروه خودش. 13 درصد گفتهاند به شخصی مستقل و 11 درصد نیز اعتقاد دارند باید به چهرهای جدید رای داد.
نمودار شماره 15: میزان تمایل به رویکردهای محتلف در انتخابات پیش رو
سوال نهم : با توجه به گزینه مورد نظر شما در سوال هشت، آیا نامزد مورد نظر شما در انتخابات آینده از میان شخصیتهای سیاسی موجود در قدرت یا دارای سابقه خواهد بود یا خیر؟
از میان پاسخهای جامعه آماری 13.6 درصد از جمعیت قصد انتخاب افرادی از میان دولتمردان و مسئولین کنونی را دارند درحالیکه حدود 69 درصد به هیچ وجه قصد انتخاب از میان سیاستمداران مطرح کنونی و سابق را ندارند و در این میان حدود 17 درصد از جمعیت بیان کردهاند که شاید به چهرههای نامآشنا رای بدهند و شاید هم به چهرههای جدید و گمنام رای بدهند.
طبق تحلیل نتایج به دست آمده از این پرسش به نظر میرسد گزینههای موجود در فضای سیاسی عراق و مسئولین سابق عمدتا شانس پایینی برای انتخاب شدن دارند و مردم در این انتخابات بیشتر به دنبال چهرههای جدید و مستقل هستند. از این رو بررسی و رصد اقدامات و رفتار احزاب تازه تاسیس و احزاب تشرینی که با شعار تغییر و اصلاح به میدان آمدهاند بسیار مهم و ضروری تلقی میشود.
نمودار شماره 16: احتمال رای دادن به سیاستمداران فعلی یا سابق
سوال دهم: با توجه به تغییر شیوه انتخابات دوره آتی و تبدیل شدن به انتخاب فردی به کدامیک از دو گزینه رای خواهید داد؟ «نامزدهای احزاب و ائتلافها» یا «افراد مستقل و غیر وابسته»
جهت روشن شدن آرای افکار عمومی در خصوص تمایل به انتخاب افراد منتسب به احزاب و وابسته به جریانهای موجود در کشور یا افراد مستقل و غیروابسته این نظرسنجی پرسشی را طراحی کرده که پاسخها بدین قرار است: 83 درصد از پاسخدهندگان قصد رای دادن به افراد مستقل و غیروابسته دارند در حالیکه 17 درصد مابقی ترجیح میدهند تا به افرادی از احزاب و جریانهای مختلف سیاسی رای بدهند. در میان پاسخها در استان کربلا حدود 93 درصد از پاسخ دهندگان قصد رای به افراد مستقل را دارند. در درجه بعد 88 درصد پاسخ دهندگان کرکوکی بودند که قصد رای به افراد مستقل را داشتند. بصره و سلیمانیه با 87 و 86 درصد در ردههای بعدی قرار داشتند.
از میان جمعیت جوانان حجم نمونه نیز 84 درصد قصد رای دادن به افراد مستقل را دارند و این درصد در میان بانوان به 88 درصد میرسد.
نمودار شماره 17: احتمال رای به مستقلین یا افراد وابسته به احزاب
سوال یازدهم: به نظر شما اصلاحات در فرآیند انتخابات باید به چه شکلی باشد؟
به جهت کشف اهمیت بارزترین اصلاحات در نظام انتخاباتی طراحان مرکز البیان سوالی را طرح کردهاند و از این راه برجستهترین راهحلهای پیشنهادی توسط پاسخدهندگان استخراج شده است. درواقع یکی از ویژگیهای متمایز کننده برای هر نظام دموکراتیک سالمی اعمال اصلاحات مختلف در سیستم انتخابات است و برای اینکه رضایت خاطر مردم و مشارکت واقعی جمهور در امر سیاسی محقق شود، توصیه میشود در ابتدا لیستی از مهمترین اصلاحات سلبی و ایجابی تهیه شود که در این نظرسنجی سعی در پوشش آن انجام شده است.
طبق نتایج در دسترس 50.5 درصد از پاسخدهندگان معتقدند در خصوص اصلاحات انتخاباتی باید سازمان ملل متحد نظارت مستقیم بر روند انتخابات داشته باشند چراکه امنیت و سلامت انتخابات در عراق یکی از اولین و مهمترین چالشهای پیش روی دولت و مردم به حساب میآید. حدود 28 درصد از پاسخ دهندگان نیز معتقدند افزایش حضور نیروهای نظامی در مناطق مسلح نشین میتواند تاثیر بسزایی در جلوگیری از دخالت گروههای شبه نظامی و جریانهای مختلف داشته باشد. از میان شرکت کنندگان در نظر سنجی 19 درصد از جامعه آماری اعتقاد دارند که انتخابات منحصر به شهروندان در داخل خاک عراق باشد تا فرایند انتخابات از تقلب و تهدیدات اینچنینی مصون باشد. 2 درصد از کل جامعه نیز که این اصلاحات را غیرممکن فرض میکنند هرگونه اصلاحی در این زمینه را بیفایده و ناقص میدانند.
درصد مشارکت جوانانی که در این سوال به گزینه نظارت مستقیم سازمان ملل بر انتخابات رای دادهاند 36.4 درصد و بانوانی که این گزینه را انتخاب کردهاند 44 درصد میباشد.
نمودار شماره 18: اصلاحات مورد نظر پاسخ دهندگان
سوال دوازدهم: به نظر شما کدامین برنامهها باید در اولویت اقدامات دولت آینده قرار داشته باشد؟
محققان در این پرسش در واقع به دنبال یافتن مهمترین برنامه و انتظارات از دیدگاه پاسخدهندگان بودهاند و با طراحی 9 پیشنهاد تلاش کردهاند تا اصلیترین خواسته مردم در خصوص اولویت برنامه نامزدها را دریابند. مسائل اقتصادی، زیرساختی و خدمات رفاهی با داشتن 39 درصد از آرا به عنوان بیشترین مطالبات جامعه آماری این نظرسنجی به حساب میآید که بنظر میرسد با توجه به بحرانهای اقتصادی اخیر و کمبودهایی که سالها در عراق وجود داشته یکی از اساسیترین مطالبات واقعی مردم میباشد. در مرحله بعد 29 درصد از پاسخدهندگان اعتقاد دارند حفظ امنیت کشور و مبارزه با گروههای مخل نظم عمومی باید اولویت اول دولت آینده عراق باشد. این گزینه نیز به دلیل وجود بحرانهای مختلف امنیتی در کشور و عدم ثبات امنیت در استانهای عراق اهتمام ویژهای به آن شده است. در رده سوم حدود 8 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی برنامههای بهداشتی و اهتمام به مساله سلامت را در اولویت برنامههای دولت آینده مدنظر دارند.
نمودار شماره 19 : اولویتهای برنامه دولت آینده
سوال سیزدهم : به عنوان یک شهروند عراقی به عملکرد دولت مصطفی الکاظمی از بین 0- 10 چه نمرهای میدهید؟
به عنوان آخرین سوال این نظرسنجی از شرکتکنندگان درخصوص میزان رضایت از عملکرد و اقدامات دولت مصطفی الکاظمی سوال شده است و از آنان خواسته شده تا به عملکرد نخست وزیر و کابینه دولت به صورت کلی نمره بدهند. طبق نتایج 53 درصد از پاسخدهندگان بین 5 – 10 امتیاز را به عملکرد دولت دادهاند و 44.7 درصد مابقی نیز از صفر تا 4 نمره دادهاند.
طبق نتایج به دست آمده جمعیت 16 درصدی از میان پاسخدهندگان به این پرسش به عملکرد وی نمره صفر دادهاند و عملا اعلام نارضایتی کردند. همچنین نسبت دیگر درصدها با نمرات زیر پنج موید این است که نزدیک به هفتاد درصد از مشارکت کنندگان در این نظرسنجی از عملکرد ایشان ناراضی بودهاند یا حداقل انتقادات بسیاری داشتهاند. فلذا به نظر میرسد محبوبیت ایشان در بین پاسخدهندگان نسبتا کم تلقی میشود.
نمودار شماره 20: میزان رضایت از عملکرد دولت مصطفی الکاظمی