نتایج نظرسنجی پیو در لبنان؛ نارضایتی اقتصادی 84 درصدی، ناامیدی سیاسی 76درصدی
کماکان، بعضی از فرق مذهبی در لبنان، نسبت به دیگران رویکرد منفی‌تری در مواجهه با بعضی مسائل خاص دارند. برای مثال؛ مسیحی‌ها، نسبت به مسلمانان، هم شیعه و هم سنی، اعتماد کمتری نسبت به عملکرد دولت‌شان در جهت مصالح کشور دارند. از طرفی، شیعیان نیز اغلب نسبت به سنی‌ها و مسحیان نارضایتی کمتری نسبت به نحوه اجرای دموکراسی داشته، و شیعیان و مسیحیان، هر دو بدبینی کمتری نسبت به سنی‌ها در خصوص آینده سیستم سیاسی لبنان دارند.
مرکز تحقیقات پیو
ترجمه: زهرا خطیب
اعتراضات لبنانی ها، که شروع آن به دلیل قانون پیشنهادی اعمال مالیات برای استفاده از شبکه پیام رسان واتس اپ سرعت گرفت، بعد از مدتی، به فراخوانی گسترده برای بازسازی سیستم اقتصادی و سیاسی این ملت بدل گردید.
در میان این ناآرامی‌ها، در این مقال با نگاهی وسیع تر به مقوله استفاده از واتس اپ در لبنان و همچنین عدم رضایت عمومی از شرایط سیاسی و اقتصادی این کشور، پرداخته شده است. کلیه آمار و یافته‌ها بر اساس نظرسنجی‌های Pew Research Center در سال های 2018 و 2019 می‌باشد.
چه کسانی در لبنان از واتس‌اپ استفاده می‌کنند؟
اعتراضات در ابتدا در پاسخ به پیشنهاد دولت مبنی بر اعمال مالیات برای استفاده از واتس‌اپ شکل گرفت؛ پیام‌رسان محبوبی که برای ارسال پیام‌های متنی و صوتی، و نیز برقراری تماس‌های صوتی و تصویری و به اشتراک‌گذاری محتواهای دیجیتالی به کار می‌رود.
در یک نظرسنجی که در پاییز 2018 صورت گرفت، بیش از چهار پنجم (84%) از قشر بزرگسال لبنانی، اذعان داشتند که از واتس‌اپ استفاده می‌کنند که بیشترین میزان در بین 11 اقتصاد نوظهوری که در این نظرسنجی شرکت کرده بودند، محسوب می‌شود. این برنامه، با پشت سر گذاشتن فیس‌بوک، اینستاگرام و دیگر شبکه‌ها، رایج‌ترین و پرکاربردترین شبکه اجتماعی و پیام‌رسان در لبنان است.
واتس‌اپ، خصوصاً در بین جوانان لبنانی، دارای محبوبیت زیادی بوده و تقریباً کلیه (98%) جوانان بین 18 تا 29 سال و 94% از افراد 30 تا 49 سال و 60% افراد 50 سال و بالاتر از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند.
اکثریت مردم از سیاست‌های دولت لبنان ناراضی‌اند
بسیاری از اعتراض‌های اخیر در لبنان به سرودها و شعارهایی منتهی شده است که سیاستمداران را به عقب‌نشینی و جایگزین کردن شاکله فرقه‌گرای فعلی دولت با یک سیستم جدید فرا می‌خواند.
در نظرسنجی دیگری که در پاییز 2018 انجام شد، حدود چهار پنجم (77%) قشر بزرگسال لبنان، اذعان داشتند که به دولت خود این اعتماد را ندارند که حداقل بخشی از عملکردش به صلاح کشور باشد. هم چنین نیمی (53%) از آنها اعتقاد دارند که عملکرد دولت‌شان، «به هیچ عنوان» به نغع کشور نیست.
نظرسنجی دیگری در تابستان 2019 نشان‌دهنده نارضایتی گسترده در موارد دیگر بود. بیش از دو سوم (76%) قشر بزرگسال در مورد آینده سیاسی کشورشان خوشبین نبوده، 72% اعتقاد دارند که تصمیمات دولت به نفع همه مردم نیست، 67% از نحوه اجرای دموکراسی در کشورشان ناراضی بوده، و 66% عقیده دارند بیشتر منتخبین اهمیتی به آنچه مردم از آنها انتظار دارند، نمی‌دهند.
همچنین در خصوص اعتماد به عملکرد دولت لبنان در جهت منافع کلیه مردم این کشور، عقب‌گرد شدیدی دیده می‌شود. هنگامی که برای آخرین بار این پرسش در سال 2002 پرسیده شد، تنها 21% مردم با کارکرد دولت در راستای قانون اساسی این کشور مخالف بودند، در حالیکه 78% موافق آن بودند.
عدم اطمینان اکثریت مردم به آینده اقتصاد لبنان
اقتصاد لبنان نیز نقطه عطفی برای تظاهر کنندگان و معترضان، بخصوص در نقاط محروم تر مانند «تریپولی» بود. در یک نظرسنجی در میانه سال 2019، 84% لبنانی‌ها وضعیت اقتصاد کشورشان را «بد» توصیف کردند و این در حالی بود که نیمی از این تعداد، این وضعیت را «خیلی بد» می دانستند. همچنین حدود نیمی (49%) از آنها ادعا داشتند که کودکان امروز، در آینده وضعیت بسیار بدتری از والدین‌شان خواهند داشت.
علاوه بر تردیدات گسترده‌ای که اوضاع اقتصادی را در برگرفته است، 72% از لبنانی ها گقتند که آنها نسبت به کمتر شدن فاصله طبقاتی فقیر و غنی در آینده، خوشبین نیستند. در یک نظرسنجی مشابه، دغدغه‌هایی در خصوص آینده بازار کار مطرح گردید: 68% اظهار داشتند که به وجود مشاغل مناسب و پر درآمد در آینده امید چندانی ندارند.
چگونگی نگاه اقشار مختلف با گروه های سنی و ادیان متفاوت در لبنان به وضعیت اقتصادی
در کشوری که همیشه با فِرق و سنن مختلفش تقسیم‌بندی گردیده است، تظاهرات اخیر به گونه‌ای قابل ملاحظه، بین فرق، مذاهب، نسل‌ها و طبقه‌بندی‌های اقتصادی، همبستگی ایجاد کرد.
کماکان، بعضی از فرق مذهبی در لبنان، نسبت به دیگران رویکرد منفی‌تری در مواجهه با بعضی مسائل خاص دارند. برای مثال؛ مسیحی‌ها، نسبت به مسلمانان، هم شیعه و هم سنی، اعتماد کمتری نسبت به عملکرد دولت‌شان در جهت مصالح کشور دارند. از طرفی، شیعیان نیز اغلب نسبت به سنی‌ها و مسحیان نارضایتی کمتری نسبت به نحوه اجرای دموکراسی داشته، و شیعیان و مسیحیان، هر دو بدبینی کمتری نسبت به سنی‌ها در خصوص آینده سیستم سیاسی لبنان دارند.
در مجموع نسل‌های قدیمی‌تر بدبین‌تر از جوان‌تر ها هستند. لبنانی‌های مسن‌تر اعتماد کمتری به عملکرد دولت داشته و نسبت به اختلاف طبقاتی به وجود آمده بین اقشار غنی و فقیر، بدبین‌تر هستند.
مردمی که درآمدشان از سطح متوسط کشور کمتر است نارضایتی بیشتری نسبت به نحوه اجرای دموکراسی در کشور دارند. حدود هفت نفر از هر ده نفر (71%) از اقشار کم درآمد نسبت به نحوه اجرای دموکراسی در کشورشان رضایت ندارند؛ در حالیکه این عدد برای کسانی با درآمدهای بیشتر، به شش نفر در ده نفر (62%) می‌رسد.
در حالیکه اختلافات قابل توجهی در خصوص بسیاری از اصول اولیه و کلیدی تظاهرات اخیر بین گروههای مختلف دینی، سِنّی، سیاسی و اقتصادی وجود دارد، دسته عظیمی از کلیه این گروهها نارضایتی خود را نسبت به شرایط اقتصادی و سیاسی لبنان اعلام داشته‌اند.
